2015-08-19 Kolekcja Nawrockich

Kolekcja Bolesława i Liny Nawrockich należy do największych i najbardziej wartościowych zbiorów sztuki ludowej i nieprofesjonalnej w Polsce. Liczy ok. 4 tys. prac z zakresu rzeźby i malarstwa, zebranych od ok. 100 twórców.

Fot. Archiwum własne

1. Bolesław Nawrocki

2. Lina Nawrocka z twórcami

3. Obrazy Mieczysława Piwko

4. Obrazu Tadeusza Żaka

Są tam dzieła zarówno najwybitniejszych artystów, jak i tych mniej znanych. Wystawa Mecenas i artyści. Kolekcja sztuki ludowej i nieprofesjonalnej Bolesława i Liny Nawrockich w Muzeum Etnograficznym w Toruniu prezentuje fragment tej unikalnej kolekcji. 

Wystawa przedstawia prace 46 twórców wybranych w taki sposób, by możliwie najlepiej oddawały charakter kolekcji oraz różnorodne osobowości artystów.

Fot. Archiwum własne

1. Władysław Chajca - Święta Rodzina

2. Władysław Chajca - Jonasz i wieloryb  

3. Jędrzej Wawro - Kapliczka

4. Jan Lemęcki - Chrystus na Krzyżu z aniołami

1. Jan Lamęcki - Maryja Królowa Nieba z małym Jezusem przy ramieniu i Święta Rodzina

2. Jan Lamęcki - Paw

3. Józef Grucela - Ostatnia wieczerza

4. Stanisław Durzyński - Jezes Frasobliwy

Podróżując po ziemi sądeckiej w drugiej połowie lat 60., Bolesław Nawrocki, człowiek wykształcony – prawnik, muzyk, muzykolog, mecenas sztuki – dotarł do artystów ludowych. Byli to prości, niewykształceni ludzie, nie zdający sobie sprawy z wartości rynkowej swoich prac.

Nawrocki dostrzegł w nich piękno. Wtedy zrodziła się u niego idea kolekcjonowania tego typu twórczości.

Z Sądecczyzny pochodzą pierwsze nabytki do jego kolekcji – rzeźby nieznanego jeszcze Wojciecha Oleksego z Paszyna czy takich artystów jak Józef Citak, Józef Grucela, Piotr Zelek, Stanisław Mika, Stanisław Hołda, Mieczysław Piwko, Józef Słonina, Jan Wojtarowicz i Maria Wnęk.

Fot. Archiwum własne

1. Rzeźby Wojciecha Oleksego

2. Święta Rodzina oraz Biskub - rzeźby Stanisława Mikiego 

3. Pieta - Stanisław Hołda

4. Generał Sikorski i Wincenty Witos - Jan Wojtarowicz

1. Rzeźby Józefa Serwika

2. Obrazy Ryszarda Koska  

3. Obrazy Ryszarda Koska

4. Tadeusz Żak: Rozmnażanie chleba, Wiązanie snopków siana, Żłóbek 

Nawrocki promował twórczość artystów ludowych nie tylko w Polsce, ale także za granicą. Kolekcję państwa Nawrockich mogli więc zobaczyć mieszkańcy Genewy, Lozanny, Crans sur Sierre w Szwajcarii, Herrentals w Belgii.

Dzięki jego staraniom w 1990 r. w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie odbyła się ekspozycja Portrety twórców ludowych i nieprofesjonalnych z jego kolekcji.

Bolesław Nawrocki występował do Ministerstwa Kultury i Sztuki o stypendia, emerytury twórcze dla takich artystów, jak m.in. Katarzyna Gawłowa, Józef Grucela, Wojciech Oleksy, Józef Citak, Dorota Lampart.

Szczególną opieką otoczył bezdomną malarkę Marię Wnęk. Przez kilkanaście lat walczył o zapewnienie jej warunków do godziwej egzystencji i malowania, wspierał finansowo. Jego wieloletnie kontakty z artystką spowodowały, że stał się posiadaczem najbogatszego zbioru prac tej artystki w Polsce.

Fot. Archiwum własne

Obrazy Marii Wnęk

Kolekcjonowanie twórczości ludowej i nieprofesjonalnej, ich popularyzacja oraz ochrona prawna stały się wielka pasją Bolesława Nawrockiego. Poświęcał jej do końca życia każdą wolną chwilę, angażując również własny majatek.

Doceniając dorobek tego niezwykłego, twórczego życia, w 2008 r. przyznano mu Nagrodę Honorową Hetmana Kolekcjonerów Polskich im. Jerzego Dunina-Borkowskiego. Niestety nie dożył jej wręczenia.

Nawrocki nie tylko kolekcjonował prace twórców, ale też otaczał opieką socjalną artystów żyjących w trudnych warunkach bytowych. Sam często oferował im pomoc pieniężną. 

Wielu artystów, do których docierał uważano za dziwaków w społecznościach, w których żyli, ponieważ wyróżniali się swoją innością.

Sztuka była dla nich często formą azylu, nadawała sens ich życiu. Kompensowała im troski, codzienne uciążliwości, ułomności fizyczne i psychiczne, odrzucenie społeczne, osamotnienie czy niezrealizowane pragnienia z młodości.

Nie zabiegali o rozgłos. Tworzyli dla siebie lub najbliższych. Dopiero z czasem stawali się znani.

Zobacz też:

Koleckcja Nawrockich

Twórczość Słoniny

Rzeźby Słomińskiego

Anioły Furgały

Sztuka ludowa\rzeźba\

Sztuka ludowa\malarstwo