2017-03-04 Polscy emigranci

„Wszyscy jesteśmy migrantami. Listy polskich emigrantów z Ameryki z końca XIX wieku” – to tytuł wystawy w Muzeum Etnograficznym w Toruniu.  Będzie ją można zobaczyć do końca maja. Prezentowana w budynku Arsenału ekspozycja przedstawia losy polskich emigrantów, którzy u schyłku XIX wieku wyruszyli do USA i Brazylii w poszukiwaniu lepszego jutra.

Dzieje polskiego wychodźstwa są osnute na kanwie listów, które odnalezione zostały w roku 1941 przez historyka Witolda Kulę.

Fot. Archiwum muzeum

Listy emigrantów

Działania carskiej cenzury sprawiły, że z różnych względów nigdy nie trafiły one do swych adresatów i dotychczas składowane w archiwalnych skrzyniach zostały skazane niejako na zapomnienie.

Listy były rekwirowane, ponieważ wychwalały Amerykę, w porównaniu z – jak pisano - +ruskim krajem śmierdzącym+. Zachęcały do wyjazdów, w kopertach przesyłano pieniądze, bilety na statki, a władze carskie walczyły wtedy z nielegalną, coraz bardziej masową migracją za ocean.

Listy opowiadają o tęsknocie za krajem, codziennym życiu, o różnicach kulturowych, chorobach czy o amerykańskim jedzeniu.

Dziewiętnastowieczni Polacy pisali: Kochane rodzice, smutno mi jest i przykro, żem się tak od was oddalył w daleky świat). Dzielili się trudami życia w Ameryce: Wy wszyscy myślicie, że w Ameryce to same gotowe gołąbki przyjdą do gąbki. Toć ja tu pieniędzy na drodze nie zgarniam, tylko muszę na nie pracować, ale równocześnie nie żałowali podjętej decyzji: Zaprawdę, rodzice drogie, wam powiadam, gdy mi sie spomni ta krajowa praca i bida, to mi skura zadrży, bo bez tyle lat pracowałem i żona moja i zawsze bida była i lycho się zjadło, a tu człowiek dobrze żyje i jeszcze pieniądz może odłożyć.

Jeszcze w czasie okupacji Witold Kula w ramach tajnych kompletów rozpoczął wraz ze swymi studentami naukowe opracowywanie zbioru liczącego wówczas kilka tysięcy egzemplarzy, dzięki czemu wojenną zawieruchę przetrwało kilkaset z nich pochodzących z lat 1890-91.

Z ocalałej kolekcji, znajdującej się obecnie w posiadaniu Archiwum Państwowego Miasta Stołecznego Warszawy, na wystawie będzie można zobaczyć wybór około 30 listów.

Fragmenty korespondencji są zaprezentowane w szczególny sposób. Znajdują się w szufladach specjalnie przygotowanych boksów, dzięki którym zwiedzający mogą w skupieniu przeczytać listy, a także obejrzeć unikatowe fotografie z archiwów amerykańskich oraz ówczesne przedmioty codziennego użytku pochodzące ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Toruniu.

Wystawa prezentuje również materiały z Archiwum Kongresu Amerykańskiego związane z podróżą emigrantów za ocean, a także z początkami życia w nowym kraju.

Zobacz też:

Tułaczka Kresowian

Losy polskich dworów

Zagłada ziemiaństwa

Ziemiaństwo i inne - wspomnienia Sołtysa

Muzea i skanseny\toruń-muzeum etnograficzne