2012-03-23 Topienie Marzanny

Stało się. Znienawidzona przez wszystkich mroźna zima pod postacią Marzanny dokonała żywota w sierpeckim skansenie 21 marca. Jej miejsce zajęła słoneczna, kwitnąca wiosna, której symbolem była pięknie przystrojona gałąź sosnowa – Gaik. A wszystko to podczas tegorocznego Powitania Wiosny w skansenie.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

1. Topienie Marzanny 2. Marzanna a obok Gaik

Jeszcze do XIX wieku w czwartą niedzielę Wielkiego Postu, nazywaną Laetere, Czarną, bądź Białą młodzież wiejska zbierała się, by pożegnać zimę. Tworzyła w tym celu słomianą kukłę, Marzannę, zwaną również Marzaniokiem, Mareną, Śmiercichą. Ubrana była w strój druhny – białą spódnicę, fartuszek i koszulę. Na głowę zakładali jej wianek.

Fot. Archiwum muzeum

1.2. Marzanny stanęły do konkursu

Była nosicielką wszelkich nieszczęść, chorób i śmierci, które nawiedzały ludzi podczas zimy. Wraz z nią odejść miały wszelkie problemy.

Obnosili ją po wsi, „pojąc” w każdej napotkanej kałuży i skłaniając przed wszystkimi chałupami, by zabrała z nich zmartwienia. Potem wynosili nad rzekę, gdzie była rozrywana, podpalana albo topiona.

Następnego dnia na jej miejsce przynoszono „wiecznie” zieloną gałąź. Zwykle była to gałąź sosny. Przystrajano ją wstążkami i wydmuszkami jajek. Był to Gaik, zwany też Latkiem. Wraz z nim do domostw przychodziło radość i słońce, a przede wszystkim wiosna.

Z tych tradycji do dzisiejszych czasów przetrwał jedynie zwyczaj palenia lub topienia Marzanny.

Pierwszego dnia astronomicznej wiosny, 21 marca młodzież szkolna zwykle rusza na wagary. Duża część zamiast błogiego nicnieróbstwa woli ruszyć nad rzeki i stawy, by rozprawić się z zimą.

Dawnym zwyczajem tworzą więc ze słomy kukłę, która prócz mroźnej zimy musi zabrać ze sobą również wszystkie smutki, niepowodzenia szkolne, a przede wszystkim złe oceny. Zabawy i śmiechu jest przy tym co nie miara.

Wynieśliśmy Marzaneczka ze wsi
Przynieśliśmy latorośka do wsi…

(fragment pieśni śpiewanej podczas święta wiosny)

Jarosław Asztemborski
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu

Zobacz też:

Marzanna na Śląsku http://wiano.eu/article/1627

Gaik http://wiano.eu/article/1624

Topienie Marzanny http://wiano.eu/article/1578