2012-05-12 Wyroby piekarnicze

Wyrób cukierniczy w polskiej kuchni został zaliczony do dzieł sztuki, nietrwałych, bo jadalnych. Był on wizytówką rodzin, domów, regionów a umiejętności cukiernicze przechodziły z pokolenia na pokolenie - - tak m.in. o polskiej babie mówiła Aldona Plucińska w Muzeum w Łowiczu.

Piekarnicze produkty regionalne stały się tematem trzeciego wykładu, wygłoszonego w Muzeum w Łowiczu z cyklu „Smak dzieciństwa. Pieczywo codzienne i obrzędowe w tradycji regionu łowickiego”.

Wyroby piekarnicze, ze względu na składniki, sposób wykonywania, zostały włączone w kalendarz rodzinny i doroczny. Stały się dominującymi darami uczt: wesel, chrzcin, rocznic. W polskiej kulturze, w okresie wielkanocnym – pięćdziesiątnicy, wszechwładnie panowała baba, obecnie babka, dzieło kuchni polskiej.

Fot. Archiwum własne - D. Krześniak

1. Baby nie mogło zabraknąć na świątecznym stole 2. Korowaj - obrzędowe pieczywo weselne

Babo, o babo przedziwnego smaku!
Zdobi Cię lukier różanymi wzory,
Kolorowego nie szczędzono maku,
I w czub Ci wpięto pęk bukszpanu spory.
Lekkaś, że dmuchnąć i nie będzie smaku,
Wskroś Cie przejęły pachnące wapory,
I nikt w perfekcji twej nie znajdzie braku,
Choćby to krytyk był zaiste skory.

Pierwszą czynnością, jaką wykonywano przy jej powstawaniu, było tarcie cukru z głów.

Wyroby piekarnicze są przykładem na zachowanie ciągów kulturowych. Spełniają ważne zadanie w kulturze, są łącznikiem przeszłości z przyszłością w wymiarze sacrum i profanum, wizytówką polskiego stołu.

Już w świecie starożytnym słodkość należała do boskiego daru poprzez swój magiczny smak działający na zmysły człowieka. Swoją barwą, konsystencją, sposobem wyrobu.

Dostatek cukru stał się dowodem zamożności. Niezastąpionym składnikiem wyrobów cukierniczych i piekarniczych, fundamentem sztuki kulinarnej.

„Trzecie danie składało się z owoców ogrodowych i cukrów rozmaitych na talerzach i  półmiskach, miedzy, które stawiano z cukru lodowatego misternie zrobione baszty, cyfry, herby, domy, dragantami zwane, które biesiadujący łamiąc burzyli […] Do zjedzenia stawiano […]w małych karafinkach rozmaite konfitury mokre: wiśnie, porzyczki, agrest, śliwki czarne, śliwki zielone, orzechy włoskie, a przy taflach na farfurkach stawiano konfitury suche, jako to gruszki w cukrze smażone, migdały cukrem białym oblewane i karulek takimże sposobem, lody cukrowe. To jest masy cukrowe ze śmietany, malmów albo innych soków zimnem stężonych w figury rozmaite, melonów, harbuzów etc. […] Kunsztem cukiernickim uwarzone […]”
Jędrzej Kitowicz

Ciasta, ciastka miały przynosić radość, wyrażać estetykę danej epoki, w mniejszym stopniu zadowalać podniebienia.

Aldona Plucińska, kustosz, etnograf, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi

Zobacz też:

Wypiek chleba http://wiano.eu/article/1650

Wypiek chleba http://wiano.eu/article/1661

Rola chleba http://wiano.eu/article/1663