2012-08-01 Żniwa w skansenie

Już tylko w skansenach można zobaczyć jak chłop wychodzi w pole z kosą, jak sierpem gospodyni podbiera zżęte zboże, jak wspólnie ustawiają snopki w tzw. dziesiątki. Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu jak co roku organizuje „Żniwa w skansenie”.

Impreza plenerowa odbędzie się 5 sierpnia.

Żniwa to jeden z najważniejszych momentów w życiu wsi. Po trudach przygotowania ziemi i niełatwym przednówku wreszcie nadchodził czas plonów.

Pracę tradycyjnie rozpoczynało się o świcie i kończyło, gdy słońce schylało się nad horyzontem. Podczas żęcia nie wolno było odwracać się plecami do słońca. Żeńcy przerywali robotę, gdy słońce stawało w zenicie.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

1. Żniwa w skansenie - Wiązanie snopków

2. Snopki ułożone w tzw. dziesiątki

Wierzono, że w tej godzinie na pola przychodzą demony: płanetnicy, południce i dziwożony. Mogły one zbyt zapracowanych ukarać deszczem, bądź bólami kręgosłupa.

Żniwiarze szli ze wschodu na zachód. Tylko w taki sposób mogli dobrze wykonać pracę. Ta codzienna wędrówka słońca wyznaczała porządek ich życia. Cierpliwie posuwali się naprzód, każdym zamachem kosy dziękując Bogu za zboże, którym ich obdarzył.

Latem w życiu dawnej wsi brak wielkich świąt. Nie oznacza to bynajmniej, że był to czas, w którym Bóg nie towarzyszył ludziom. Bez wątpienia był to jeden z najbardziej świętych momentów w całym cyklu rocznym. Zboże żęte było poświęconymi sierpami i kosami.

Fot. Archiwum własne

1. Sierpy do podbierania ściętego zboża

2. Kosa (po lewej) i grabie

Przed rozpoczęciem pacy należało się przeżegnać. Pierwsze ścięte kłosy gospodarz układał zawsze w znak krzyża. Również poprzez strój podkreślano wielką podniosłość chwili. Jak pisze Oskar Kolberg: „Do żniwa tak kobiety, jak i mężczyźni ubierają się czysto; parobcy i dziewki przystrajają głowy w kwiaty”.

Zboże było bardzo cenne, ponieważ to z niego wypiekano chleb, służyło też za pożywienie dla zwierząt w gospodarstwie. Podczas żęcia starano się, by jak najmniej ziarna osypywało się na ziemię.

Z chwilą gdy powszechnie używane sierpy zaczęły wypierać kosy, czas żniw trzeba było przesunąć nieco wcześniej, kiedy zboże nie było jeszcze tak dojrzałe.

Wysychało ono w stodołach. Potem dopiero wymłócano z kłosów ziarno, używając do tego celu cepów, a gdy silniki spalinowe stały się popularne także młockarni.

Impreza plenerowa „Żniwa w skansenie” służy przypomnieniu tych pięknych, zapomnianych już dziś tradycji.

W zagrodach chłopskich i skansenowskich polach będą odbywać się pokazy prac gospodarskich związanych ze żniwami. Zwiedzający zobaczą koszenie zboża kosą i kosiarką konną, a także jego podbieranie sierpem.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

1. Koszenie kosą

2. Koszenie kosiarką konną

Dowiedzą się czym była tzw. „przepiórka” i jak się ją przygotowywało. W jednej ze stodół zobaczą młócenie cepami i oczyszczanie zboża we wialni. Na polu będzie działać młockarnia. Przyjrzą się też, jak wyglądała niełatwa sztuka klepania kosy.

Fot. Archiwum muzeum - D. Krześniak

1. Młócenie cepami

2. Młockarnia

W skansenowskich chałupach na smakoszy czeka niespodzianka. Będzie okazja skosztować świeżo ukiszonych ogórków, ręcznie ubitego masła na wiejskim chlebie, twarogu, a także domowych ciasteczek.

Fot. Archiwum własne

Pokaz kiszenia ogórków

Przez cały dzień po terenie będą jeździły bryczki. Jak za dawnych czasów można wyruszyć na przejażdżkę po wsi.

Fot. Archiwum muzeum

Przejażdżka bryczką

O godzinie 14.00 w zabytkowym kościele z Drążdżewa zostanie odprawiona uroczysta msza święta w intencji obfitych plonów. Przed karczmą odbędą się pokazy pracy garncarza. Chętni będą mieli szansę samemu usiąść przy kole i ulepić garnuszek.

Dla zwiedzających skoczne przyśpiewki i piosenki zagra wiejska kapela. Przy skansenowskim amfiteatrze wystawcy będą oferować produkty rękodzieła i kuchni regionalnej.
 

Jarosław Asztemborski

Zobacz też:

Żniwa w skansenie 2011 (film) http://wiano.eu/article/1171

Żniwa z lat 50-tych http://wiano.eu/article/573

Święto chleba http://wiano.eu/article/598

Wieniec dożynkowy (film) http://wiano.eu/article/1776

Dożynki w Sierpcu http://wiano.eu/article/571