2013-06-21 Kozy w Kolbuszowej

Dawniej na wsiach gospodarze hodowali po kilkanaście a nawet kilkadziesiąt kóz. Często trzy kozy dawały tyle mleka co jedna krowa, a zadawalały się gorszą paszą aniżeli krowa. Skansen w Kolbuszowej ma ich kilka. Przyciągają uwagę dzieci, ale też dorosłych.

Fot. Archiwum własne

Skansen w Kolbuszowej - zagrody chłopskie

Fot. Archiwum muzeum

Kozy

Kozy są łakome i chętnie biorą cokolwiek im się da do jedzenia. Rozgryzają pokarm, śmiesznie poruszając bródką.

Na trzymanie kóz w zagrodzie stać było nawet ubogie rodziny. Ich wyżywienie nie stanowiło problemu – jadły wszystko, odporne były też na chłód.

Mówi się, że kozy są rozbrykane. Stąd przysłowia: żeby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała, na pochyłe drzewo – każda koza wskoczy, jeśli akurat w tym czasie nie strzeże kapusty.

Obserwując kozy w zagrodzie w Kolbuszowej, przekonaliśmy się, że przysłowia nie kłamią. Brykały, wskakiwały na płot, były ciekawskie świata.

Przysłów o kozach używa się dla określenia zachowania panien rozbrykanych i nie za bardzo rozgarniętych.

Koza stała się również symbolem różnego rodzaju obrzędów ludowych, jak np. chodzenie z kozą w zapusty – od Nowego Roku do środy popielcowej. W grupie przebierańców koza była utożsamiana z diabłem ze względu na swoje futro, rogi i pionowe źrenice.

Koza została udomowiona 9 tys. lat temu. Hoduje się wiele ras i odmian, często bardzo się różniących od siebie. Są typy mięsne, mleczne, wełniste i puchowe.

Kozie mleko jest łatwiej przyswajalne od krowiego, bo nie powoduje alergii i biegunek. Bogate w witaminy i naturalne przeciwciała, składem swym najbardziej przypominają mleko matki. Podaje się je dzieciom ze skazą białkową.

Mleko kozie ma charakterystyczny słonawy smak, porównywany czasem do orzechów laskowych. Nadaje się do wytwarzania jogurtów, serów, kefirów i innych mlecznych przetworów.

Mleka koziego używa się też w kosmetyce. Ma właściwości odmładzające, wygładzające i nawilżające. Ceniona jest też wełna kaszmirowa wyrabiana z sierści odmian puchowych.

Koza stała się bohaterem mitów i wierzeń.

Obecnie coraz więcej gospodarzy decyduje się na hodowlę kóz. Przez wiele lat kóz nie trzymano na wsiach. Były symbolem biednej wsi przedwojennej.

Najbardziej znaną kozą w PRL-u był Koziołek Matołek – rysunkowa postać dziecięcej dobranocki.

Kozy w Kolbuszowej