2014-12-10 Gody, idą gody...

Jak zmieniały się zwyczaje i obrzędy związane z Bożym Narodzeniem? Jakie magiczne praktyki były związane z tym świętem jeszcze na początku XX w.? – ukazuje wystawa przygotowana przez Muzeum Etnograficzne we Wrocławiu.

Wśród pokazywanych eksponatów znajdą się m.in. unikatowe dolnośląskie formy piernikarskie, szopki skrzyniowe, szopki typu krakowskiego i obrazy na szkle.

Fot. Archiwum muzeum

1. Obraz na szkle, Boże Narodzenie, tło lustrzane XIX w. Dolny Śląsk

2. Szopka skrzynkowa XIX w., Dolny Śląsk

Boże Narodzenie, jedno z najważniejszych chrześcijańskich świąt, obchodzone jest od IV w. Poprzedzone Wigilią rozpoczyna dwunastodniowy cykl obrzędowy trwający do święta Trzech Króli. Dawniej w Polsce nazywane było Godami, Godiami lub Godnymi Świętami, od starosłowiańskiego słowa god czyli rok.

– Świętowaniu były przypisane określone, nadzwyczajne działania, mające gwarantować pomyślność człowiekowi i naturze. Myślenie magiczne, które jeszcze w XIX w. i na początku XX w. było podstawą tradycyjnej obrzędowości, dziś uważane jest za zabobon i przesąd – wyjaśnia Dorota Jasnowska, kuratorka wystawy. Obecnie święta przeżywamy nieco inaczej.

Poddajemy się wprawdzie atmosferze oczekiwania na coś niezwykłego, powtarzamy gesty, słowa i czynności, które znamy, nadal odczuwamy potrzebę odwoływania się do przeszłości, ale tradycję traktujemy już powierzchownie i odnosimy się do niej z pewnym dystansem. Sens i treść dawnych świąt uległa zapomnieniu, a wiele zwyczajów i obrzędów zanikło.

Fot. Archiwum muzeum

1. Szopka - kompozycja figuralna, lata międzywojenne XX w.

2. Forma do wypieku opłatków, XIX w., Dolny Śląsk

3. Forma piernikarska, XIX w., Dolny Śląsk

Wystawa „Gody idą, Gody...” przywołuje dawne bożonarodzeniowe tradycje oraz zapamiętane z dzieciństwa „smaki, zapachy, obrazy”.

Na ekspozycji będzie można zobaczyć XIX-wieczne eksponaty: dolnośląskie szopki skrzynkowe, obrazy na szkle, formy piernikarskie, formy do opłatków, grafikę dewocyjną oraz współczesne szopki typu krakowskiego, kukiełkowe i rzeźbiarskie a także ozdoby choinkowe i przebrania kolędnicze.

Prezentowane zabytki pochodzą ze zbiorów: Muzeum Narodowego we Wrocławiu i jego oddziału Muzeum Etnograficznego oraz z Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku.

Wystawa potrwa 13 grudnia 2014 - 15 lutego 2015 r.

Zobacz też:

Wystawa szopek

Potrawy śląskie

Święta na Podlasiu

Wigilia u Dolinian

Zwyczaje i obrzędy bożonarodzeniowe