2015-02-21 Majątek w Nawrze

Muzeum Etnograficzne w Toruniu prezentuje album „Nawra z tamtych lat..”. Jest to opowieść o niezwykłej historii rodu Sczanieckich i ich rodzinnego majątku w Nawrze (koło Torunia). Publikacja zawiera ponad 400 unikatowych fotografii przedstawiających Nawrę z lat dwudziestych i trzydziestych minionego stulecia.

Fot. Archiwum muzeum

1. Okładka albumu "Nawra z tamtych lat"

2. Majątek w Nawrze

Album ten jest efektem wieloletnich zainteresowań, badań i poszukiwań regionalisty-pasjonata Feliksa Stolkowskiego.

Autorami większości zdjęć byli Bogusława, Antoni i Jan Sczanieccy, dzieci Jana Mieczysława i Ireny - ostatnich właścicieli nawrzyńskiego majątku.

Nawra była bardzo dobrze prosperującym folwarkiem ziemskim. Jan Sczaniecki zelektryfikował gospodarstwo, prowadził poletka doświadczalne, a także kontynuował rodzinne tradycje patriotyczne.

Brał czynny udział w życiu społecznym, politycznym regionu. Wraz z żoną Ireną prowadził działalność charytatywną.

Po wybuchu II wojny światowej Sczanieccy zostali wyrzuceni ze swojej własności przez Niemców. Jan nie zgodził się podpisać volkslisty. Rodzina do Nawry już nie wróciła. Przeniosła się do pobliskiej Chełmży.

Wnętrza pałacu Niemcy przebudowali, umieszczając w nim dom matki, do którego przejeżdżały Niemki rodzić dzieci z dala od frontu.

Po wojnie ziemię przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne. Upaństwowiony majątek popadł ostatecznie w ruinę. Jednak pod koniec 2012 r. spadkobiercom udało się pałac odzyskać.

Majątek Sczanieckich słynął jako ostoja polskości i centrum kulturalne -porównywany z Puławami.

Bywali tutaj Julian Ursyn-Niemcewicz, generał Józef Wybicki, generał Józef Haller, Kornel Ujejski, a także Radziwiłłowie, Czartoryscy, Potoccy, Jabłonowscy i Zamoyscy.

Sczaniecki był godnym następcą swojego ojca w powiększaniu zbiorów bibliotecznych. Z biblioteki i gościnności Scznieckich korzystali też historycy zajmujący się dziejami Pomorza, tacy jak Wojciech Kętrzyński, Stanisław Kujot i Alfons Mańkowski, a także etnograf Oskar Kolberg.

W 1939 r. księgozbiór Sczanieckich liczył prawie 8 tys. tomów, zawierał dużą liczbę map, atlasów, teczki rękopisów, liczne broszury. Większość zbiorów zaginęła w 1939 r., część wywieźli Niemcy w latach 1940-1941.

Odnaleziona po wojnie część zbiorów znajduje się w Archiwum Państwowym w Toruniu. Część posiada Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Zaginęły najcenniejsze eksponaty: pergaminy z podpisami i pieczęciami królów polskich, inkunabuły. Nieliczne ocalałe płótna ze wspaniałego zbioru portretów malarstwa sarmackiego można podziwiać w Muzeum Sztuki w Łodzi.

Zobacz też:

Ziemiaństwo wsponienia Sołtysa

« powrót

» dodaj komentarz «