wiano.eu
YouTubeFacebook

2015-03-02 Obrazy ludowe

NASZ PATRONAT. Kolekcja malarstwa ludowego Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu liczy 830 obrazów malowanych różnymi technikami i na różnych podłożach (na płótnie, blasze, desce, papierze oraz na szkle). Na wystawie, która potrwa do 3 maja, można zobaczyć prawie 100 prac z kolekcji muzeum.


Są to zarówno obrazy zastane na tym terenie, jak i te, choć nieliczne, które przewiozła ze sobą na Dolny Śląsk ludność osiedlająca się tu po II wojnie światowej.

 

Pochodzą głównie ze Śląska (w większości z Dolnego, ale również Opolskiego i Górnego), ale też z Wielkopolski i innych regionów. Przeważająca ich część pochodzi z terenów Podsudecia, pozostałe z Kotliny Kamiennogórskiej i Pogórza Izerskiego.

 

- Tworzyli je rzemieślnicy, którzy następnie sprzedawali je na jarmarkach i odpustach odbywających się w miejscowościach pielgrzymkowych jak np. Wambierzyce czy Bardo - wyjaśnia Katarzyna Różycka, kuratorka wystawy.


Malarstwo ludowe w swojej przeważającej mierze było anonimowe, a jego tematyka pozostawała pod wpływem religii katolickiej. Do rzadkości należą prace o tematyce świeckiej, jak na przykład obraz przedstawiający historię wojny. Obraz służył prawdopodobnie wędrownemu bajarzowi za ilustrację, kiedy opowiadał o niej na jarmarkach.

 

 

 

Fot. Archiwum muzeum

Historia nieznanego miasta, XVIII w., pochodzenie nieustalone

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Obraz podzielony na trzy części. W części górnej, zajmującej połowę jego powierzchni, przedstawiona została wojna. Pośrodku wysoka, stroma góra z kaplicą i z krzyżem. Na jej stoku obóz żołnierski. W dużym namiocie siedzą trzej mężczyźni. Z lewej strony góry wojsko szturmujące miasto, z prawej – fragment miasta i grupa mężczyzn siedzących przy okrągłym stole.

 

Dolna część obrazu podzielona na dwie części. Po lewej stronie scena przedstawiająca sprawdzanie worków ze zbożem. W głębi dwaj mężczyźni przy stole, dalej namiot, w którym leży chora lub umierająca osoba. Z brzegów przedstawienia – zabudowania miejskie. Z prawej strony – karczma, w której ucztują mężczyźni. Przed karczmą dwie czarne trumny oraz zwłoki, pomiędzy którymi stoi mężczyzna. Obok studnia z żurawiem, do której wpada kobieta. W dali widoczne zabudowania miasta.

 

Obraz w kolorach zielonym, brunatnym, białym i czerwonym. U góry i u dołu listwy, służące do zwijania i rozwijania obrazu. Obraz przekazany muzeum w 1968 r.  Obraz w całości przemalowany. Prawdopodobnie używany przez wędrownych bajarzy, służył jako ilustracja opowieści. 

 

 

 

Ludowe obrazy nigdy nie były tworzone „sztuka dla sztuki”. Pełniły rolę towarzysza na drodze ludzkiego życia. Sprawdzały się nawet w momentach najbardziej dramatycznych. Zabierano je ze sobą także na powojenną wędrówkę.

 

Po II wojnie światowej wraz z osadnikami przyjeżdżały na Śląsk obrazy – pamiątki rodzinne i te, które zabrano z miejsc pątniczych. Niejednokrotnie były traktowane jako szczególnego rodzaju relikwie. Trafiały one na Śląsk, ale dopiero po wielu latach - i tylko nieliczne spośród nich -  zasilały muzealne zbiory.

 

 

 

Fot. Archiwum muzeum

1. Anioł Stróż, XIX w., olej/szkło; Krzeszów, pow. Kamiennogórski


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Postać anioła prowadzącego dziecko. Jedną ręką trzyma dziecko, drugą wskazuje Oko Opatrzności, widoczne w prawym górnym rogu obrazu. Nagi tors anioła częściowo osłania czerwony płaszcz, skrzydła szaro-brązowe. Nagie ciało dziecko osłania szarozielony płaszcz.

 

Karnacje biało-różowe, kontury czerwone, włosy szare. Idą po szarozielonej łące, w głębi dwa drzewa. W lewym górnym rogu obrazu granatowa gałązka z brunatno-zielono-białym kwiatem i czerwonym pąkiem. Tło obrazu niebieskie. Ramki drewniane, profilowane, złocone. Obraz przekazany do zbiorów muzeum w 1956 r.

 

 

2. Św. Florian, XVIII/XIX w.. olej/szkło; Dolny Śląsk

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Postać świętego widoczna do kolan. Ubrany w strój rzymskiego żołnierza w kolorach granatowym i ciemnozielonym ozdobiony złotym lamowaniem z brązowymi kropkami i łukami, na ramionach biało-pomarańczowy płaszcz, na głowie złoty hełm z pomarańczowym pióropuszem, na nogach wysokie ciemnoniebieskie buty.

 

W prawej ręce święty trzyma złoty skopek, lewą wspiera na bladopomarańczowym sztandarze. Karnacja sino-niebieska z mocnym pomarańczowym rumieńcem, kontury czerwone. W lewym górnym rogu duży kulisty pąk z zielonymi listkami. Tło niebieskie. Ramki drewniane, proste, brązowe. Obraz przekazany muzeum w 1955 r.

 

 

 

Sztuka nazywana ludową dopiero w schyłkowym okresie znalazła uznanie w oczach nauki. Wcześniej nie była dokumentowana i nie doszukiwano się w niej artystycznego wyrazu, lecz odpowiedzi o sens istnienia. A są przecież artystycznym przekazem – swoistym pośrednikiem między Bogiem a człowiekiem, dialogiem różnych kultur i narodów. 


Na szczególną uwagę zasługują obrazy malowane na odwrocie szkła – wyjaśnia Katarzyna Różycka. Ten rodzaj malarstwa rozwinął się w XVIII wieku, kiedy to w przemyśle szklarskim rozpoczął się kryzys.

 

Ludzie pracujący w tym przemyśle zostali zmuszeni do poszukiwania nowych źródeł zarobkowania. Chwycili się więc nowego zajęcia – malowania obrazów na szkle. Namalowane przez siebie obrazy sprzedawali później na jarmarkach i odpustach. - Do najciekawszych należą obrazy z tłem lustrzanym – zauważa Katarzyna Różycka.


Zbiór obrazów malowanych na szkle Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu liczy 663 pozycji.


Obrazy malowane na płótnie, desce, blasze lub papierze stanowią ¼ całości kolekcji. Pochodzą one z różnych stron Polski.

 

Fot. Archiwum muzeum

Św. Wilgefortis, 1816, olej/deska; pochodzenie nieustalone

 


 

 

 

 

 

 

 

 

Na brązowym krzyżu ukrzyżowana postać kobiety w długiej czerwonej sukni ze złotymi zdobieniami  i w krótkim niebieskim płaszczu, na dole z żółtym lamowaniem. Na jej piersi medalion z wizerunkiem Chrystusa, Twarz o kremowej karnacji okala czarny zarost. Na głowie złota korona. Na nogach jeden bucik, drugi leży u stóp krzyża. Pod krzyżem klęczy grajek, który gra na skrypca. Przed nim leży carny kapelusz. W dali widoczne wzgórza i dwa drzewa. Powyżej dwa aniołki. Toło obrau czerwono-pniebieskie. U dołu obraz zakończony łukiem, na którym umieszczony jest napis obecnie nieczytelny. Czytelne jest jedynie jedno słowo „Kummernic” oraz data „1816”. Ram brak. Muzeum zakupiło obraz w 1974 r.

 

 

Obrazy pokazane na wystawie, jak też te, które czekają na swoją ekspozycję w magazynie muzealnym zostały zawarte w pięknie wydanym katalogu „Obrazy ludowe na Śląsku”.

 

Fot. Archiwum własne

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Obrazy zostały pogrupowane według tematów ikonograficznych w następującej kolejności: tematyka maryjna, tematyka chrystologiczna, postacie aniołów i świętych, tematyka świecka.

 

Katalog jest bogato ilustrowany, zawiera 868 zindeksowanych opisów.

 

 

Zobacz też:

Obrazy Bieńkowskiego

Twórczość Słoniny

Obrazy Jachymiaka

Obrazy z życia wsi

Marek Leszczyński

Malarstwo M. Wiśnios

Malarstwo M. Pytoń

Sztuka ludowa - Malarstwo 

MIEJSCE NA REKLAMďż˝

Artyku�y polecane

Najcz�ciej czytane

do góry

Copyright © 2009 Wiano.eu | Wszelkie prawa zastrzeďż˝one
Tworzenie stron Webton.pl

Firma Skrobisz | ul. Osiedlowa 4 | Zielonki-Wieďż˝ 05-082 | woj. mazowieckie | tel.: 691711233 | e-mail: sklep@wiano.eu | NIP: 5221319263