2015-11-14 Hafty wilamowickie

Z cyklu ENCYKLOPEDIA HAFTU. Hafty wilamowickie stanowiły istotny element zdobniczy stroju kobiecego. Przystrajają one strój ludności, która w XIII wieku osiedliła się w Wilamowicach i okolicznych wsiach. Do dziś wśród badaczy trwają spory skąd ci osadnicy przybyli, oni sami uważają się za potomków Flamandów bądź Anglosasów.

Do końca II wojny światowej mieszkańcy Wilamowic posiadali bardzo silne poczucie odrębności, a jej wykładnikiem był przede wszystkim powszechnie używany język i noszony, głównie przez kobiety, strój.

Fot. Archiwum Elżbieta Piskorz-Branekova

1. Haft złoty na odświętnej zawiązce (drymły)

2. Haft na przyramku odświętnej koszuli (jypły) kobiecej

3. Haft na rękawie odświętnej koszuli (jypły) kobiecej

Motywy haftu
Hafty wykonywano nićmi jedwabnymi, bawełnianymi w kolorach: białym, kremowym, żółtym, złotym oraz w kilku odcieniach czerwieni aż po barwę bordową.

Koszule i zawiązki (drymły) zdobione wszyciem białym noszono w czasie żałoby, pozostałe do stroju odświętnego.

Na najbardziej reprezentacyjnych zawiązkach część haftu mogła być wykonana nićmi metalowymi w kolorze złotym.

Wyszycia wilamowickie tworzyły ułożone pasowo i powtarzające się rytmiczne motywy o kształcie rożnego typu spirali, meandrów, wolut, ślimacznic, okienek, kwadratów, prostokątów.

Sposób haftowania
Twórczyniami wilamowickich haftów były kobiety noszące miejscowy strój. Posługiwały się one zaledwie kilkoma podstawowymi ściegami, najczęściej był to: łańcuszek, ponadto atłasek prosty, krzyżyk i węzełki.

Haftów nie wykonywano bezpośrednio na koszulach i zawiązkach, ale na odpowiednio dopasowanych kawałkach płótna, ponieważ szczególnie jedwabne nici często farbowały.

Przed praniem hafty były odpruwane i przyszywane ponownie do czystych już elementów odzieży.

Fot. Archiwum Elżbieta Piskorz-Branekova

Ściegi:

1. łańcuszek

2. atłasek prosty

3. krzyżyk

4. węzełki

Jakie części stroju ozdabiano
Reprezentatywny dla tego regionu haft zdobił krótkie koszule (jypły) o kroju przyramkowym szyte z cienkich, samodziałowych płócien lnianych i bawełnianych. Koszule tego typu nosiły zarówno panny jak i mężatki.

Natomiast wyłącznie kobiety zamężne używały związywanej na karku, składanej na pół zawiązki (drymły), która przysłaniała czepek.

Był to, ozdobiony haftami prostokątny pas płótna lnianego lub bawełnianego o długości 130-150 cm i szerokości 25- 30 cm.

Zawiązki zdobiono haftem oraz koronką klockową w części okalającej twarz (wtedy szlak wyszycia był wąski) i opadającej (po wywiązaniu na plecy - tam zdobienie było zwykle bardziej rozbudowane).

Elżbieta Piskorz-Branekova

Do pobrania

1. Haft z zawiązki (drymły) w części okalającej twarz

2. Haft z zawiązki (drymły)w części opadającej na plecy

3. Haft z zawiązki (drymły) w części okalającej twarz