2016-03-16 Pisanki włocławki

Motywy z tzw. włocławków, a także z haftów kujawskich twórczyni ludowa Krystyna Zagrabska przenosi na pisanki. Maluje farbami na skorupce charakterystycznego ptaszka, motywy kwiatowe, które są znakiem rozpoznawczym fajansu z Włocławka.

Fot. Archiwum własne

1.2. Pisanki kujawskie "włocławki"

Kujawy nie mają swojej tradycyjnej pisanki. W tym regionie jajka farbowało się w naturalnych barwnikach. Tylko na Kociewiu zdobiono skorupki rysowanymi ornamentami w postaci kółek, zygzaków, kropeczek. Na początku XX. wieku nowością był pojawiający się na jajkach rysunek baranka z chorągiewką.

Nic zatem dziwnego, że twórczynie poszukują motywów, które są charakterystyczne właśnie dla tego regionu. Krystyna Zagrabska sięgnęła po wzory z "włocławków" i haftów kujawskich. Pokazała malowanie pisanek właśnie w ten sposób na warsztatach w Muzeum Etnograficznym w Toruniu.

Fot. Archiwum własne

1. Pisanki kujawskie "włocławki"

2. Puchar, lata 80. XX wieku - wystawa w Muzeum Etnograficznym we Włocławku

3. Patera, 1973 r.- wystawa w Muzeum Etnograficznym we Włocławku

4. Fragment serwisu do kawy, 1991 r. - wystawa w Muzeum Etnograficznym we Włocławku

Naczynia stołowe i kuchenne z dawnych Włocławskich Zakładów Ceramiki Stołowej były cenione i rozpoznawalne w Polsce i za granicą.

W latach 70.tych XX wieku Włocławek stał się potężnym ośrodkiem przemysłu ceramicznego. Wzory tworzyli najlepsi projektanci i artyści.

Wyroby z Włocławka zdobywały liczne nagrody w kraju i zagranicą, m.in. w Paryżu, Mediolanie, Wiedniu, Brukseli, Moskwie, Zagrzebiu, Utrechcie i Goteborgu.

Fot. Archiwum własne

Wystawa w Muzeum Etnograficznym we Włocławku

1. Kolekcja "włocławków"

2. Świecznik, 1975 r.  

3. Wzorniki

4. Wazon, lata 50. XX wieku

Wzory na ceramice były malowane ręcznie przez malarki zatrudnione w fabryce. Już w 1947 r. powstał ośrodek wzorujący, w którym wrodzone zdolności pracownic były rozwijane przez artystów.

Dużą zasługę w rozwoju włocławskiego wzornictwa miał pierwszy powojenny dyrektor Andrzej Trojnar. To on nawiązał kontakty z artystami: prof. Antonim Buszkiem, Heleną i Lechem Grześkiewiczami i Henrykiem Gaczyńskim,którzy szkolili malarki zatrudnione w zakładzie.

Jedna z nich, uczestnicząca w tych szkoleniach, wspominała:

Profesor kazał malować  jak widzi, coś z natury. Żądał od nas inicjatywy więc każda wymyślała jakiś nowy kwiatek. Kazał malować to co w tej chwili przyszło do głowy.  Profesor oceniał, doradzał, selekcjonował. Kazał malować miękko. Konturowanie i wypełnianie tła to wzory powstałe pod wpływem profesora.

Grześkiewicze główną uwagę zwracali na kompozycje na dnie talerza. Kazali malować gałązkę z symetrycznie rozmieszczonymi kwiatami. Płatki musiały być tłuste – malowane pełnym pędzlem.

Fot. Archiwum własne

Wystawa w Muzeum Etnograficznym we Włocławku

1. Wazon

2. Talerz, półmisek, 1894-1924

3. Wazon "Wicek", 1991 r. - I nagroda w Biennale Fajansu Włocławskiego

4. Fragment zastawy stołowej

Przez cały okres lat 80.tych aż do momentu zaprzestania produkcji wprowadzono ponad 300 nowych wzorów form takich artystów jak: Antoni Bisaga, Barbara Skrzypacz, Alojzy Kruszyński, Władysław Krzysztofowicz.

W1991 r. po 120 –letniej tradycji produkcji fabryka fajansu została zamknięta.

Od 1973 r. do 1991 r. fajans włocławski zaprezentowano na 75. wystawach objazdowych, w tym na 6. Zagranicznych (m.in. w Wielkiej Brytanii, Rosji, Hiszpanii, Jugosławii, Szwecji czy Danii).

Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku zgromadziło ok. 15 tys. wyrobów z włocławskich fabryk fajans, działających od 1873 do 1991 r.

Dziesięć lat po zaniechaniu produkcji rozpoczęto budowę nowej fabryki fajansu na terenie dawnej cegielni przy ul. Falbanka28. Dużą zasługę przy uruchomieniu fabryki miał inż. Jan Rink – były dyrektor ds. produkcji Włocławskich Zakładów Ceramiki Stołowej.

Zatrudnienie byłych pracowników dawnej fabryki fajansu, a w szczególności malarek: Wiesławy Kaczorowskiej, Danuty Paszkiewicz, Joanny Rymkiewicz, Joanny Leszczyńskiej dawało gwarancję autentyczności wyrobów.

Potrafiły one wiernie oddać charakter fajansów produkowanych przed laty. Początkowo oferta była skromna, aktualnie fabryka jest w stanie wytworzyć kilkaset kolorowych „włocławków”.

Jak malować pisankę kujawską tzw. włocławka  

Zobacz też:

Pisanki kujawskie

Jak zrobić pisankę

Pisanki i kroszonki

Pisanie pisanek

Oklejanie sitowiem

Skrobanie pisanki

Sztuka ludowa\pisanki i palmy

Sztuka ludowa\ceramika

Muzea i skanseny\włocławek\muzeum entograficzne

Muzea i skanseny\Toruń\muzeum etnograficzne