2016-05-21 Preindustriada

W skansenie w Chorzowie podczas pokazów z cyklu Preindustriada będzie można zobaczyć m.in. wytapianie żelaza w dymarkach, pracę lokomobili – walca parowego, odlewanie kul ołowianych, a także mielenie ziarna na żarnach i we młynie, pieczenie chleba w piecu chlebowym czy chodzenie konia w kieracie.

Impreza odbędzie się 29 maja w godzinach od 12.00 do 17.00

Fot. Archiwum własne

Skansen w Chorzowie

1.Mielenie na żarnach

2. Młyn z Imielina

3. Wiatrak z Grzawy

4. Piec chlebowy

DYMARKA

Miejsce budowy: między zagrodą z Bruśka a chałupą ze Zborowskiego

Piec, jaki zostanie zbudowany, to piec dymarski typu kotlinkowego nawiązujący do pieców, jakie były wykorzystywane w czasach starożytnych (w epoce wpływów rzymskich) na terenie Polski.

Będzie to piec szybowy wybudowany z cegieł glinianych, z zaprawą glinianą zmieszaną z piaskiem i sieczką.

Piec będzie wysokości ok. 1,5 m i średnicy wewnętrznej ok. 30-40 cm.

Pod piecem znajduje się otwór zwany kotlinką, w której będzie gromadził się żużel w trakcie pracy pieca. W piecach tych wytwarzano żelazo gąbczaste, które pozostawało nad klocem żużla (odwrotnie niż w procesie wielkopiecowym).

Potrzebna temperatura w celu zajścia procesów redukcji tlenków żelaza zawartych w rudzie żelaza to ok. 1200 stopni C. Sam proces mógł trwać ok 24 h.

Praca pieca polega na rozpaleniu go, zasypywaniu na przemian przez gardziel pieca węglem drzewnym i rudą żelaza.

Po zakończonym procesie w celu wyciągnięcia łupki żelaza, szyb pieca musi zostać zniszczony. Ten typ pieców był jednorazowego użytku.

Budowa pieca rozpocznie się już 27 maja i zakończy się wieczorem 28 maja – w tym dniu ok. 18.00 nastąpi jego zapalenie i początek wygrzewania.

W dniu imprezy 29 maja – dalsze prace związane z obsługą pieca i  zakończenie ok. 16.00 – wtedy nastąpi rozbicie pieca.

Przekucie łupki żelaza

Otrzymana z dymarki łupka żelaza zostanie niezwłocznie przekuta w tradycyjny sposób.

Obok budowanej (czynnej dymarki) będzie można zobaczyć dymarkę poglądową (przekrój) oraz niewielki mielerz w celu zobrazowania całego procesu.

ESTRADA

O dymarkach i mielerzach opowie na estradzie dr Paweł Madera z Muzeum Archeologicznego, oddziału Muzeum Miejskiego we Wrocławiu.

O poemacie Officina ferraria Walentego Roździeńskiego z 1612 roku opowie na estradzie Paweł Roszak-Kwiatek z Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”

MIELERZ

Miejsce budowy: mała łąka poniżej szkoły z Wapienicy

Mielerz jest to stos drewna gorszej jakości technicznej ułożony w kształcie kopuły, przykryty gliną, ziemią lub darnią.

Dawniej w mielerzach spalało się drewno zwykle bukowe z małym, kontrolowanym dostępem powietrza w celu wytworzenia węgla drzewnego w procesie suchej destylacji.

Podczas imprezy odbędzie się budowa mielerza w mniejszej skali. Do pomocy skansen zaprasza zwiedzających a zwłaszcza dzieci.

Na początku zwiedzający ułożą niewielki stos drewna, później przykryją go gałęziami z liśćmi, igliwiem i mchem a na końcu warstwą gliny i ziemi.

Około 15.00, kiedy mielerz będzie gotowy, nastąpi jego podpalenie.

Obok miejsca zdarzenia zwiedzający będą mogli zobaczyć jak wygląda węgiel drzewny i porównać go z węglem kamiennym.

LOKOMOBILA – WALEC PAROWY

Miejsce lokalizacji – tuż przy Budynku Głównym (przy wejściu do Muzeum)

Lokomobila – walec parowy. Przedmiotowa lokomobila to walec parowy / walec drogowy RUTHEMEYER 704 napędzany silnikiem parowym.

Producentem walca jest niemiecka fabryka B. Ruthemeyer Maschinenfabrik & Eisengießere z Westfalii.

Waga lokomobili wynosi około 10 Mg. Wymiary lokomobili wysokość 300 cm / długość 530 cm / szerokość 230 cm.

ESTRADA

O lokomobili i hutnictwie cynku opowie Piotr Rygus doktorant Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, autor publikacji: „Zarys historyczny hutnictwa cynku na Górnym Śląsku w latach 1798-1980”.

W ramach PreIndustriady skansen zaprasza również do odwiedzenia:

Mikołowa

Wapienniki (przy przedszkolu nr 10), ul. 15 grudnia 1b.

W godzinach 12.00 - 18.00 

W programie:
- spotkanie z geologiem przy wyrobisku wapienia, 

- zwiedzanie pieców wapiennych, 

- piesza wycieczka z terenu wapienników do Śląskiego Ogrodu Botanicznego

Rudy Śląskiej

Piekarok, ul. Bujoczka 24. W godziny od 15.00 do 18.00 

W programie:
- degustacja chleba prosto z piekaroka, warsztaty artystyczne

- konkursy dla dzieci

Piekar Śląskich 
 
Zakład Sztuki Kościelnej, ul. Bytomska 129; Młyn w Dąbrówce Wielkiej, ul. Sadowskiego 10

W godzinach od 10.00 do 15.00

W programie:
- zwiedzanie Pracowni Rzeźb Sakralnych należących do rodziny Schaeferów

- zwiedzanie  starego młyna.

Miasteczka Śląskiego

Stowarzyszenie Góra Jerzego w Miasteczku – przejazd trasą rowerową przez miejscowości: Żyglin, Żyglinek, Miasteczko Śląskie.

Stowarzyszenie zapewni rowery, które będą czekały na stacji końcowej Górnośląskiej Kolei Wąskotorowej w Miasteczku Śląskim w godzinach od 13.00  do 17.00

W programie:
- zwiedzanie pasieki w Żyglinku
- zwiedzanie kamieniołomu w Żyglinie, XIX- wiecznych piwniczek

- zwiedzanie piekaroka  przy trasie Żyglinek/Bibiela/nadleśnictwo Szyndros

Ponadto w tym dniu odbędzie się też „Dzień Dziecka”.

Dla najmłodszych z okazji ich święta muzeum przygotowało m.in.: zabawy sprawnościowe, twórcze oraz plastyczne. Pokazy eksperymentów, grę terenową oraz występ zespołu wokalnego „Na szlaku”.

Zobacz też:

Ginące zawody\kowalstwo

Ginące zawody\obróbka drewna

Ginące zawody\domowy wypiek chleba

Zabytkowe ciągniki

Lokomobila i silniki

Zabytkowe silniki

Lokomobile

Koło wodne

Muzea i skanseny\chorzów\górnośląski park etnograficzny