2013-11-05 Polska wielu kultur

 Tytuł: Polska wielu kultur i religii
 Autor: Tomasz Czerwiński
 Wydawnictwo:  Sport i Turystyka Muza SA
 Rok wydania: 2013
 Seria: Ocalić od zapomnienia

Książka ukazuje mozaikę narodowości i wyznawców różnych religii zamieszkujących Polskę. Jest  ciekawą opowieścią o ich życiu, zwyczajach i obrzędach,  architekturze wsi, a nawet tradycyjnej kuchni. Można przyrządzić samemu te potrawy, bo w książce są zamieszczone przepisy.

Tomasz Czerwiński poświęca poszczególne rozdziały książki: Białorusinom, Rosjanom, Łemkom, Litwinom, Ormianom, Cyganom, Tatarom i Karaimom.

Dowiadujemy się z książki na przykład, że w obrzędach Białorusinów niezwykłą rolę pełniły ręczniki czyli pas samodziałowego płótna utkanego z nici lnianych. Krótsze końce bywają  zdobione mereżkami, wykończone frędzlami lub białą koronką szydełkową. Zdobione są też ręcznym haftem i koronkami. 

Fot. Archiwum własne

Fragment książki "Polska wielu kultur i religii" - ręcznik obrzędowy

Ręczniki obrzędowe były cenionym podarkiem, składanym przy różnych okazjach.

Służyły do ozdabiania ikon w cerkwiach i domach. W czasie porodu kobieta trzymała końce ręcznika, aby uśmierzyć ból i przyspieszyć szczęśliwe rozwiązanie.

Podczas obrzędów weselnych wyznaczona kobieta niosła ozdobioną ręcznikiem ikonę w orszaku ślubnym do cerkwi. Chlebem na ręczniku rodzice witali wracających z cerkwi nowożeńców. Ręcznikiem przewiązywał się gospodarz rozpoczynający jesienny siew zboża, niósł na nim kołacz obchodząc pola w dniu św. Jurija. 

Dowiadujemy się też, że Rosjanie – staroobrzędowcy przystępują do spowiedzi obowiązkowo przed Wielkanocą, przed ślubem i w obliczu śmierci. Spowiedź rozpoczynają specjalne modlitwy, potem czynią 40 pokłonów przed wyłożoną Ewangelią. 

Potem tzw. nastawnik wymienia różne  grzechy, a spowiadający – usłyszawszy nazwę popełnionego grzechu – wykonuje pokłon, podaje swoje imię i wypowiada formułę: Boże oczyść mnie grzesznego i zmiłuj się nade mną. Panie, przebacz mi. Nastawnik odpowiada Bóg ci przebaczy i stosownie do popełnionych win, wyznacza odpowiednią pokutę.

Czytelnik dowie się jak ucztowali Cyganie, jak przyrządzają pierogi Ormianie, co jadali Karaimi. Znajdzie przepisy np. na litewskie cepeliny i kartacze, czy tatarskie cybulniki – pieczone pierożki. 

Do najbardziej znanych karaimskich potraw należą kybyny, czyli duże pieczone pierogi z drożdżowego ciasta, nadziewane farszem z baraniny i cebuli lub mięsa wołowego i surowej kapusty.

Fot. Archiwum własne

Kybyny karaimskie - ilustracja z książki "Polska wielu kultur i religii"

Gospodynie piekły je zwykle w piątek. Ciasto na kybyny zagniata się z mąki pszennej, mleka, masła, jajek i drożdży. Niektóre gospodynie dodają także śmietanę.

Na 1 kg mąki daje się ok. 50 dag masła, 1-2 jajka i 5-10 dag drożdży. Do takiej ilości ciasta na farsz niezbędne jest ok. 75 dag baraniny i 2-3 cebule.

Wyrobione ręcznie ciasto należy podzielić na małe porcje, z których są formowane wałkiem placuszki o średnicy kilkunastu centymetrów.

Na placuszek nakłada się farsz z drobno pokrojonego surowego mięsa baraniego (z braku takiego jest używana również wołowina), cebuli i ewentualnie kapusty, doprawionych solą i pieprzem. 

Do farszu powinno się dodać nieco baraniego łoju lub  innego tłuszczu.

Po nałożeniu farszu należy brzegi farszu złożyć i zlepić, aby kybyn się nie rozleciał w trakcie pieczenia.

Gotowe pierogi układa się na blasze posypanej mąką i wsuwa do nagrzanego pieca, nie zapominając o wcześniejszym nakłuciu, aby otworami w trakcie pieczenia mogła uchodzić para.

Kybyny najlepiej smakują, kiedy są spożywane zaraz po wyjęciu z pieca. Jedzone są rękoma bez używania sztućców. Po przegryzieniu dobrze upieczonego kybyna z wnętrza wypływa aromatyczny, tłusty sok.

Książka "Polska wielu kultur i religii" z serii Ocalić od zapomnienia wprowadza nas w życie społeczności, które od stuleci koegzystują z nami na polskiej ziemi. Na ich życie codzienne, obrzędy i zwyczaje  - tak jak u katolików - ogromny wpływ wywiera religia.

Zobacz też:

Z serii Ocalić od zapomnienia

Ginące zawody - http://wiano.eu/article/152

Zastawy stołowe http://wiano.eu/article/154

Biżuteria ludowa http://wiano.eu/article/153

Stroje ludowe http://wiano.eu/article/151

W wiejskiej chacie http://wiano.eu/article/150

Polskie obrzędy http://wiano.eu/article/139

Budownictwo ludowe http://wiano.eu/article/83