2014-01-09 Skansen w Sierpcu

Zapraszamy na krótki spacer po skansenie w Sierpcu. Naszym ulubionym obiektem jest chałupa, zbudowana w 1900 r. i przeniesiona ze wsi Czermno. Jest pomalowana na niebiesko, co czyni ją wyjątkowo malowniczą na tle otaczającej ją zieleni.

Została ustawiona bokiem do drogi, w rzędzie do innych chałup. Stąd też wzięła się nazwa przestrzenna wsi – rzędówka.

Fot. Archiwum własne

Chałupa z Czermna

Chałupa została postawiona na kamieniach, pełniących funkcję fundamentu. Jej ściany zostały zbudowane z belek. Sposób ich układania określa się jako konstrukcję sumikowo-łątkową. Bale, zwane sumikami wpuszczano obrobionymi końcami w pionowe słupy, czyli w łątki.

Dzięki pionowym słupom można było używać do budowy chałupy krótszych belek. W narożach chaty belki układano na tzw. rybi ogon.

Warto przyjrzeć się szczytowej ścianie od podwórza. Osłonięta jest „wystawkiem” – płytkim podcieniem, utworzonym przez wysunięcie szczytu poza krawędź zrębu, czyli szczyt jest wysunięty nieco ponad ścianę.

Dach chaty z Czermna jest czterospadowy, tzw. naczółkowy. Pokryty jest  słomą. W rogach ze słomy  utworzono tzw. schodki.

Wnętrze izby składa się z dużej i małej izby, niewielkiej komory i narożnej sieni. Sień posiada dwa wejścia – od szczytu i od ściany licowej, czyli przedniej, czołowej.

Sufity ułożone są z desek na belkach stropowych. Tylko w dużej izbie podłoga jest z desek, w pozostałych pomieszczeniach z gliny.

We wnętrzu na uwagę zasługują skrzynie malowane i wycinanki „chlapoki” i „kogutki” poprzyklejane na ścianach i belkach stropowych. Pod sufitem są zawieszone pająki – żyrandole z różnobarwnego kolorowego papieru i słomy.

Fot. Archiwum własne

Wycinanki i pająki

Urokliwy jest także ogródek przydomowy, ogrodzony płotem, ułożonym z gałęzi wierzbowych. Uprawia się w nim tak jak dawniej kwiaty, zioła i warzywa, przydatne w medycynie ludowej i kuchni wiejskiej.

W ogródku na zagonkach są wysiewane: kolendra, kminek, bazylia, cząber, oregano, melisa, czarnuszka, ogórecznik lekarski.

W części warzywnej muzealnicy wysiewają pasternak, brukiew, groch, kapustę, bób, marchew, rzepę, rzewień i słonecznik.

Fot. Archiwum własne

Ogródek przy chałupie z Czermna

Na klombach rosną tulipany, astry, malwy, tojady, marcinki, lilie, dalie, goździki, nagietki, nasturcja, ślaz i inne.

Na podwórzu i w ogrodzie przechadzają się kaczki i kury. Kwakanie, pianie przywracają wiejskie wspomnienia.

Przed chatą, na ścianie szczytowej jest ustawiona ławeczka. To także ważny element dawnej wsi. Najczęściej przesiadywali na niej starsi domownicy. Młodsi gospodarze nie mieli wiele czasu na wypoczynek.   

 
Niedaleko chałupy z Czermna znajduje się urokliwa murowana kapliczka Matki Boskiej Łąkowskiej – otynkowana, pobielona wapnem. Narożne zagłębienia pomalowane są na kolor niebieski, współgrający z kolorem chaty z Czermna.

Fot. Archiwum własne

Kapliczka Matki Boskiej Łąkowej

W półokrągłej wnęce jest umieszczona drewniana, polichromowana figura Matki Boskiej Łąkowskiej, wykonana przez Jana Krajewskiego. Warto przyjrzeć się figurce, bo wyszła spod ręki rzeźbiarza, który prezentował swoje prace na wystawach w kraju i za granicą. Jan, jest synem  znanego rzeźbiarza Wincentego Krajewskiego.

Kształt kapliczki także jest ciekawy. Składa się z kwadratu, na którym posadowiony został wysmukły prostopadłościan, przykryty czterospadowym daszkiem pokrytym gontem. Na czubku znajduje się kuty, żelazny krzyż - teraz rzadko kto takie kuje.  

Udało nam się także spotkać XIX-wiecznego chłopa w stroju codziennym, białym, lnianym w słomianym kapeluszu i w długim, skórzanych butach z cholewami. Szedł drogą, wijącą się przez skansenowską wieś.

Fot. Archiwum własne

Skansenowska droga

Piękna jest to droga, obsadzona wierzbami, tak jak dawniej było to na Mazowszu.

Postaliśmy chwilę także przy zagrodzie z Ostrowa, wzniesionej w 1910 r. Ściany domu są zbudowane  tak samo jak tej z Czermna, ale dach jest już dwuspadowy. No, i ściany są bielone. Chałupa ma już trzy izby, alkierz i sień przedzieloną kominem. Podłogi są częściowo z drewna, częściowo bite z gliny.

Warto zwrócić uwagę na pasiekę, znajdującą się w sadzie. Ustawione zostały tam różne typy uli ramkowych. Płot nie jest już z gałęzi wierzbowych, ale z drewnianych sztachet - takich jakie się nawet i współcześnie w wielu ogrodach stawia. 

Fot. Archiwum własne

Zagroda z Ostrowa

Doszliśmy do chałupy ze wsi Dzierżążni, koło Płońska. Należała do zamożnego gospodarza. Szczególnie urokliwy jest tutaj ganek z dwuspadowym daszkiem wspartym na słupach, po którym wije się winorośl.

Dom jest zbudowany w ten sam sposób, co chałupa z Czermna. Układ wnętrza jest podobny jak w chałupie z Ostrowa.

Fot. Archiwum własne

Chałupa z Dzierżążni

To tylko część skansenowskich obiektów. Lubimy spacer po muzeum w Sierpcu, bo odkrywamy uroki wcześniej przed naszymi oczami skryte. Trudno bowiem zwrócić uwagę na wszystko podczas pierwszych wizyt w skansenie.

Zwłaszcza gwarno jest podczas festynów, kiedy ożywają chaty w czasie pokazów dawnych zajęć wiejskich. Trudno jest wówczas skupić uwagę na wszystkim.  

Spacer po skansenie w Sierpcu

Zobacz też:

Skansen w Sierpcu http://wiano.eu/article/1940
Dworek w Sierpcu http://wiano.eu/article/1215

Dworek w Sierpcu http://wiano.eu/article/1000

Park dworski http://wiano.eu/article/1068

Miss w skansenie http://wiano.eu/article/794

Kulig w Sierpcu http://wiano.eu/article/710

Jacuzi w skansenie http://wiano.eu/article/318

Sierpc - http://wiano.eu/muzea-i-skanseny/sierpc-muzeum-wsi-mazowieckiej