2015-03-05 Recytacje w Borkach

Góralskie hafty, kurpiowskie hafty na torbach czy kwieciste spódnice na ulicach to jeszcze nie chłopomania, ale przejawiające się zainteresowanie dziedzictwem polskiej wsi. Folklor to nie tylko wzornictwo i stroje. To obrzędy, pieśni, tańce, opowieści i wiersze.

I właśnie dlatego Gminny Ośrodek Kultury w Borkach k/w Woli Osowińskiej organizuje rok rocznie międzywojewódzki konkurs recytatorski, aby ocalić od zapomnienia poezję wiejską czy babcine opowieści.

Do tej małej wioski, gdzie kultura ludowa jest wciąż żywa, co roku w marcu zjeżdżają się młodzi recytatorzy, aby zaprezentować swoje umiejętności.

Fot. Archiwum GOK Borki

Uczestnicy zeszłorocznego konkursu

Uczestnikami konkursu mogą być wszystkie szkoły nawet z poza województwa lubelskiego, a także dorośli. Mogą recytować poezję ludową, fragmenty widowisk teatralnych, pieśni, teksty obrzędowe, życzenia noworoczne, kolędnicze.

Może to być gawęda, opowieść wspomnieniowa, baśń, legenda. Mogą być wygłoszone tekstem potocznym, wyszukane w literaturze lub zaczerpnięte z przekazu ustnego od dziadków, rodziców czy sąsiadów. Te z przekazu ustnego mają swoją szczególną wartość historyczną.

W komisji oceniającej zasiadają pracownicy naukowi Uniwersytetu Marii Curii Skłodowskiej w Lublinie. Opowieści zasłyszane od dziadków, ale też tworzone i przekazywane kolejnym pokoleniom zbierają i utrwalają po to, aby te przekazy nie zaginęły.

Nawet na wsi, ostoi tradycji, ludzie już nie spotykają się w zimowe wieczory, by opowiadać różne zasłyszane w dzieciństwie historie. Jednakże te opowieści nadal istnieją w pamięci mieszkańców wsi południowego Podlasia.

Jak wspomina Antoni Karwowski, jeden z informatorów Marty Wójcickiej z Uniwersytetu MCS:

"Kiedyś nie było telewizorów. Dziś wto w telewizory wszystko patrzy, a kiedyś schodzili się, przecież ja pamiętam jeszcze od mojego nie ojca, a dziadka, mamy mojej ojca. Przychodzili tacy znowu się mówi rówieśnicy, koledzy i opowiadali... A ja jako chłopak taki ciekawy jeszcze byłem nie za wielki, nie dorosły... Zto tylko ucha nastawiałem i słuchałem, co to tam co opowiadały".

Międzywojewódzki Konkurs Recytatorski Poezji i Prozy Ludowej im. Wacława Tuwalskiego to nie tylko emocje związane z recytacjami, ale także niezapomniany klimat. Korytarze szkoły wypełnione są dzieciakami w tradycyjnych strojach, wzdłuż ścian rozstawione są stoiska z pracami artystów ludowych, w powietrzu unosi się zapach przygotowywanego  obiadu. Rok w rok są to Woleńskie Kartoflaki z soczewicą, uznane oficjalnie za produkt regionalny.

Patronem konkursu jest Wacław Tuwalski. Nie był to poeta. Ale to postać szczególna dla mieszkańców Woli Osowińskiej. Był nauczycielem, społecznikiem, wychowawcą wielu pokoleń Wolaków. I wielkim miłośnikiem kultury ludowej.

Wybudował szkołę, krzewił w niej polskość w trudnych czasach. Jednym z najbardziej spektakularnych jego osiągnięć było wystawienie widowiska obrzędowego “Wesele z Woli Osowińskiej sprzed 100 lat”.

W tym roku chętni uczestnicy konkursu mogą zgłaszać się na "kartach zgłoszeń" do 13 marca i przesłać je na adres:

Gminny Ośrodek Kultury w Borkach z siedzibą w Woli Osowińskiej
Ul. Wesoła 29
Wola Osowińska
21-345 Borki

Informacji telefonicznej udzielają:

Anna Kistelska – WOK, tel. 81 5324207
Andrzej Kosek – GOK w Woli Osowińskiej, tel. 81 8574195.

W tym roku prezentacje finałowe odbędą się 21 marca w Zespole  Placówek Oświatowych i Zespołu Szkół Rolniczych w Woli Osowińskiej. W trakcie konkursu odbędą się prezentacje i pokazy ginących zawodów oraz spotkania z twórcami ludowymi.

Fot. Archiwum GOK Borki

Spotkania z twórcami ludowymi Podlasia

***

Utwory poetów ludowych z południowego Podlasia  

Okruchy Podlasia

wiersz Ireny Ostaszczyk - pokazujący z jednej strony bogactwo Podlasia, z drugiej - zanik świata dawnych realiów wiejskich i ich nazw.

Już giną chaty pod strzechą,

drewniane stodoły z wiechą,

wysokie żurawie na gumnie,

dębowe drewniane studnie,

krypy do wodopoju,

szkopki do mleka doju,

korce, kwaterki, przezmiany,

drewniane miary i wagi,

saganki w fajerki wpuszczane,

tłuczki do masła drewniane,

baleje, stągiewki, kijanki,

gliniane ładyżki i dzbanki,

zydle pod ścianą stojące,

dzieże do chleba pachnące,

długie do ciasta kopańki,

nad kuchnią żywiczne kaganki.

Zginęły ławy do jadła

i czarny chleb pokwitnięty,

stara słonina zgorzkniała

i kasza z żaren spleśniała.

Zginęły drewniane łoża,

zgrzebne swojskie spódnice,

lniane kraciaste pierzyny

i twarde chłopskie siermięgi,

krajaczki z nóg pospadały.

Już dawno zginęły sochy,

kądziele, krosna i płochy,

śmigłe czółenka, wrzeciona.

Stara wieś wymieciona.

Tęsknota za chatą

wiersz Kajetana Sawczuka (1892-1917) - poeta chłopski, którym interesował się nawet Stefan Żeromski (planowano, że napisze on wstęp do tomiku jego poezji, do czego ostatecznie nie doszło).

Kajetan Sawczuk ukończył 4 klasy szkoły podstawowej, zmarł na suchoty w wieku zaledwie 25 lat. Uznaje się go za największą indywidualność poetycką całego Podlasia.

Chato ty moja, cichych snów kolebo,

Jakże mi tęskno za tobą boleśnie...

Dusza jak ptaszę dąży do cie we śnie,

Pod szarą strzechę, pod gwiaździste niebo,

Dumam jak oracz nad zmrożoną glebą,

Co w pole z pługiem wyszedł nazbyt wcześnie,

Gnany tęsknotą i duszną potrzebą

By z piersi ziemi wydobyć... te pieśnie.

Pieśnie - co ducha znękanego poją

Nektarem szczęścia i wieczną rozkoszą,

Pierś grotem bólu zranioną zagoją

I myśli szumem jastrzębia nie spłoszą.

O jak mi tęskno za wiejską rozkoszą

Cieniem grusz polnych, co na miedzy stoją.

(źródło: Tam na Podlasiu II - tradycje podlaskiej obrzędowości)

Zobacz też:

Woleńskie kartoflaki

Gmina Borki

Scenariusz wesela

Tradycja weselna

Tradycja weselna

Oczepiny

Borki - Wola Osowińska

,