Pobierz MP3
Festiwal Czango czytaj- Kolęda Hej w dzien narodzenia
Kolędy Podkarpacia czytaj - Opowieść O czarnoksiężniku i trzech dziewicach
Konkurs na pamiątkę czytaj - Piosenka dziecięca Sikoreczka pstra
Konkurs na pamiątkę czytaj
Festiwal Czango czytaj
Partnerzy
Kontakt
2016-11-15 Olej z rydza
Większość z nas mówiąc „lepszy rydz niż nic” ma na myśli grzyba o nazwie rydz, a tymczasem bohaterką tego porzekadła jest lnianka siewna (lnicznik siewny Camelina sativa). Nazywano ją też lnicznik, judra, rydz, rydzyk, ryżyk, lennica – przypomniała Dorota Maciąg, specjalista ds. zieleni Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu.
Fot. Archiwum własne
Wystawa w Muzeum Wsi Radomskiej
1. Nasiona roślin oleistych: słonecznik, len, rzepak, lnianka siewna
2. Nasiona lnianki siewnej
Lniankę siewną uprawiało się na glebach gorszych rolniczo, gdzie inne rośliny oleiste by nie urosły. Lnianka radziła sobie i plonowała nawet rosnąc w bardzo trudnych warunkach.
Biedni chłopi, którzy obsiewali gleby gorsze gatunkowo, dzięki niej mogli uzyskiwać olej do celów spożywczych.
Nie wyciskało się go tak dużo jak z lnu czy rzepaku, ale jak mówi porzekadło „lepszy rydz niż nic”.
W ubogim wiejskim domu, gdzie brakowało tłuszczu zwierzęcego, za „omastę” do potraw służył właśnie olej rydzowy. Był on też używany na dworach szlacheckich.
Jak dawniej tłoczono olej rydzowy, zobaczyliśmy w zabytkowej olejarni, znajdującej się na terenie Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu.
Budynek olejarni pochodzi z 1920 r. Został przeniesiony z Mąkos Starych w gminie Jastrzębia. Są to tereny położone na skraju Puszczy Kozienickiej na północny wschód od Radomia. Olejarnia stanęła w skansenie w 1987 r.
Dojrzałe nasiona lnianki są suszone, a potem czyszczone. Tłoczenie oleju przebiega w czterech etapach. W pierwszym – są zgniatane przy użyciu walców o gładkiej powierzchni.
Fot. Archiwum własne
Proces tłoczenia oleju
1. Miażdżenie nasion
2. Podgrzewanie nasion
3. Wyciskanie oleju z nasion w prasie
Następnie masa ta jest podgrzewana do temperatury 40-50 stop. Do tego celu służy piec z obrotowym bębnem, pod którym został rozpalony niewielki ogień. Blachy bębna się rozgrzewają i podgrzewają umieszczone w nim nasiona.
Właściwe tłoczenie oleju odbywa się na prasie, która działa na zasadzie dźwigni dociskowej. Prasa jest uruchamiana za pomocą dźwigara.
Czwarty etap nazywa się sedymentacją. Jest to proces, w którym olej pozostawia się w temperaturze pokojowej na ok. 7-10 dni. W tym czasie cięższe zanieczyszczenia opadają na dno zbiornika, natomiast czysty olej pozostaje w górnej warstwie.
Olej wyciskany metodą tłoczenia na zimno nie traci składników odżywczych, zachowuje neutralny smak i zapach.
Jednak zawiera zanieczyszczenia w postaci mętnej zawiesiny, wodę oraz wolne kwasy tłuszczowe mające silną tendencję do utleniania się przez co olej szybko jełczeje i jest przydatny do spożycia do 6 miesięcy. Olej nie nadaje się do podgrzewania.
Oleje rafinowane, które kupujemy w sklepie, są tłoczone na ciepło. Miazga jest podgrzewana do 100 stop. C przez kilka minut. Oddzielenie oleju od zanieczyszczeń następuje za pomocą chemicznych rozpuszczalników (heksan).
Następnie olej jest poddawany destylacji parą wodną w temperaturze ponad 150 stop. C , aby oddzielić rozpuszczalniki od oleju, a potem rafinacji – oczyszczania z wolnych kwasów tłuszczowych za pomocą związków alkalicznych.
Dzięki tej metodzie, olej można podgrzewać, ma dłuższy okres przydatności do spożycia.
Do roślin oleistych zaliczamy te, których nasiona lub owoce zawierają 20-70 proc. tłuszczu. Zaliczamy do nich rzepak, rzepik, gorczycę białą, czarną i sarepską, mak lekarski, słonecznik zwyczajny, lniankę siewną, konopie siewne i len oleisty, krokosz barwierski, rącznik pospolity, soję warzywną, rzodkiew oleistą, dynię oleistą, kukurydzę zwyczajną, winorośl właściwą, orzech ziemny, palmę kokosową, palmę olejową, bawełnę, sezam indyjski i oliwkę europejską.
Lnianka siewna wyodrębniła się przed dwoma tysiącami lat z lnu włóknistego w Azji i na Bliskim Wschodzie. Stała się rośliną uprawną prawdopodobnie już przed 3 tysiącami lat.
W zabytkowej olejarni
Zobacz też:
Tłoczenie oleju z siemienia lnianego
Muzea i skanseny\radom\muzeum wsi radomskiej
Artyku�y polecane
- Ścinanie Śmierci
dodano: 2012-02-23 | ( komentarzy: 0 ) - Grupy zapustne
dodano: 2015-02-01 | ( komentarzy: 0 ) - Ceramika bolimowska
dodano: 2015-07-23 | ( komentarzy: 0 ) - Tłusty czwartek
dodano: 2012-02-15 | ( komentarzy: 0 ) - Kujawskie zapusty
dodano: 2014-03-07 | ( komentarzy: 0 )
Najcz�ciej czytane
- Kwiaty z bibuły
dodano: 2013-01-07 | ( komentarzy: 0 ) - Kwiaty z bibuły
dodano: 2011-05-18 | ( komentarzy: 0 ) - Przepis na krochmal
dodano: 2010-01-10 | ( komentarzy: 3 ) - Jak zrobić beczkę
dodano: 2012-09-17 | ( komentarzy: 0 ) - Wieniec dożynkowy
dodano: 2012-07-29 | ( komentarzy: 0 )