2013-08-25 Wyrabianie kaszy

Dawniej kaszę jaglaną z prosa oraz jęczmienny pęczak wyrabiano domowym sposobem w stępie. To takie wydrążone w kłodzie drewna naczynie. W skansenie w Kłóbce można było spróbować swoich sił przy tłuczeniu ziarna na kaszę. Można też było mielić ziarno w żarnach. Lekko nie było.

Fot. Archiwum własne

Stępa

Do wydrążenia stępu wybierano twardy pień drzewa liściastego lub sosny o średnicy 30-40 cm. Wysokość stępy wynosiła ok. 80-100 cm. Wewnątrz kłody znajdowało się wyokrąglone na dole wgłębienie, do którego wsypywano ziarno.

Do jego obijania używano stępora. To taki podłużny tłuczek z walcowatego kawałka drewna, o zaokrąglonych końcach. Ażurowe wycięcie pośrodku umożliwiało swobodne trzymanie tłuczka w obu rękach.

Wyrób kaszy polegał na obłuskiwaniu ziarna. Im cięższy tłuczek, tym lepsze efekty pracy.

Fot. Archiwum własne

1. Kasza w naczyniu klepkowym, do wybierania służyła drewniana łopatka

2. Sito do przesiewania ziarna

3. Kopańka i sito pomocne były przy wyrabianiu ciasta

Kaszę jęczmienną uzyskiwano z przemiału ziarna w żarnach. Był to grubo roztarty śrut. Przez trzykrotne rozcieranie ziarna uzyskiwano mąkę. Obsługa żaren nie jest trudna, ale trzeba trochę się namęczyć przy pocieraniu kamień o kamień - wprowadzając ten górny w ruch obrotowy za pomocą żertki – długiego kija.

Fot. Archiwum własne

1. Mielenie ziarna w żarnach

2. Otwór, przez który sypie się kasza lub mąka

Jego dolny koniec był połączony z ruchomym kamieniem. Tkwił w metalowej obręczy. Kamienie mają ok. 15-17 cm wysokości i ok. 35-42 cm średnicy.

W środku znajdowała się dziura, przez którą wsypywało się ziarno. Żarna znajdowały się w drewnianej obudowie. Był tam otwór, którym sypała się rozdrobniona kasza do podstawionego naczynia.

Jak wyrabiano kasze