2013-09-09 Historia szewstwa

Z historią szewstwa i cholewkarstwa na Dolnym Śląsku można  zapoznać się w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu. Na wystawie „Szewskie pasje” muzeum prezentuje maszyny i przybory pochodzące z początku XX wieku.

Prezentuje też twórczość wrocławskiego szewca i rzeźbiarza Zygmunta Trąbczyńskiego.

Fot. Archiwum muzeum

1. Zygmunt Trąbczyński przy pracy

2. Zakład Zygmunta Trąbczyńskiego

Na eksponaty składają się maszyny do szycia skór, prasy do ich klejenia, urządzenia i przybory do produkcji obuwia oraz jego naprawy.

Większość pokazywanych przedmiotów pochodzi ze zbiorów Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu, które w 2009 roku kupiło, liczącą 150 eksponatów, kolekcję urządzeń i narzędzi szewskich.

Fot. Archiwum muzeum

Wyposażenie zakładu szewskiego

Na wystawie można też zobaczyć narzędzia wypożyczone od wrocławskich rzemieślników-obuwników oraz sztandary, stroje, akcesoria i kroniki dawnego dolnośląskiego cechu skórniczego.

Fot. Archiwum muzeum

1. Narzędzia szewskie

2. Forma drewniana do wyrabiania cholewek

„Szewskie pasje. Zajęcia skórnicze w czasach najdawniejszych” - fragment tekstu kuratora wystawy Jacka Bohdanowicza:

„Dolny Śląsk już w końcu średniowiecza stał się potęgą w dziedzinie przetwórstwa skór i tę swoją pozycję utrzymał do czasów niemal współczesnych.

Pierwsze cechy skupiające skórników (szewców, garbarzy, rymarzy, siodlarzy, pasiarzy, kaletników, miechowników, kuśnierzy i in.) powstały tu już w połowie XIII w. Najszybszy rozwój i zarazem apogeum ich znaczenia oraz wpływów przypadły na wieki XIV i XV.

Szewcy stanowili w cechach skórniczych zdecydowanie najliczniejszą grupę zawodową, gdyż to na ich produkty istniało największe zapotrzebowanie.

Według materiałów źródłowych w XIV i XV w. środowisko wrocławskich obuwników dzieliło się na szewców właściwych, naprawiaczy i producentów sandałów oraz pantofli.

Do pierwszej grupy zaliczano m.in. rzemieślników wytwarzających obuwie z cienkich, barwnych skór oraz z gorszych jakościowo czarnych lub szarych. Przedstawiciele pierwszej kategorii (rzadziej tzw. szewcy czarni), stanowiący elitę obuwniczą, mieli własne jatki, czyli sklepy lub stragany do sprzedaży swoich wyrobów (…).

xxx

Twórczość Zygmunta Trąbczyńskiego

W części poświęconej twórczości Zygmunta Trąbczyńskiego znajduje się ponad 100 rzeźb o tematyce świeckiej i sakralnej.

Wśród tych pierwszych na szczególną uwagę zasługuje cykl prac zatytułowany „Droga chleba” oraz rzeźby inspirowane muzyką, z których wiele nagradzanych było na Ogólnopolskich Konkursach na Grafikę i Rzeźbę o Tematyce Muzycznej organizowanych przez Muzeum Okręgowe w Lesznie.

Zygmunt Trąbczyński urodził się 31 marca 1937 r. w Częstochowie. Szewcami byli jego ojciec, dziadek i stryj, szewstwem zajmował się także starszy brat.

W 1960 r. przeniósł się do Wrocławia. Od 1980 r. jest właścicielem zakładu szewskiego przy ul. Łokietka.

Za swój najlepszy pod względem zawodowym okres uważa lata 80. XX wieku, kiedy z powodu braku podstawowych artykułów, to na rzemieślnikach i prywatnych producentach spoczął ciężar wypełniania luk w zaopatrzeniu.

Aż do lat 90. zajmował się więc wyłącznie wytwarzaniem nowego obuwia. Po 1990 r. musiał rozszerzyć zakres swoich usług także o naprawy.

Prawdziwy kryzys rzemiosła nastąpił z chwilą zalania polskiego rynku przez tanie obuwie z Chin.

Jeszcze w czasie służby wojskowej, w końcu lat 50., Pan Zygmunt wykonał zupełnie przypadkowo swoją pierwszą rzeźbę. Była to wystrugana w drewnie lipowym postać nagiej dziewczyny w pozie tancerki, z dużym kapeluszem przewieszonym na plecach. Potem nastąpiła długa przerwa.

Fot. Archiwum muzeum

Rzeźby Zygmunta Trąbczyńskiego

W 2001 roku artysta odbył podróż do Ziemi Świętej, z której przywiózł rzeźbę trzech wielbłądów. Już po powrocie za namową żony postanowił „sprezentować” zwierzętom nieco cienia i wzbogacił rzeźbę o drewniano-skórzane palmy.

W ciągu tych ostatnich kilkunastu lat Zygmunt Trąbczyński stworzył ponad 100 rzeźb.

Są wśród nich rzeźby o tematyce sakralnej (Pan Jezus Frasobliwy, Pan Jezus Dobry Pasterz, Jezus Zmartwychwstał), przedstawiające przedstawicieli różnych zawodów  (Sędzia, Drwal, Bednarz, Kowal, Kołodziej, Garncarz, Praczka, Kosynier) oraz rzeźby o tematyce muzycznej (Skrzypek na dachu, Harmonista, Niestrudzony lirnik, Emigrant, Muzykant).

Wystawa potrwa do 3 listopada 2013 r.

Zobacz też:

Warsztat szewski http://wiano.eu/article/1176

Chrystus Frasobliwy http://wiano.eu/article/2215

Rzeźba J. Wrony http://wiano.eu/article/2122

Rzeźba ludowa ptaki http://wiano.eu/article/1929

Rzeźba Eugeniusza Marca http://wiano.eu/article/1913

Rzeźba Andrzeja Kozłowskiego http://wiano.eu/article/1603