2014-09-03 Co zrobić z pokrzywy

Pokrzywa, choć przez nas tak nie lubiana, ma jednak wiele właściwości. Jest tak jak len rośliną włóknistą. Z jej włókien robiono postronki, sieci rybackie, przetaki, a nawet tkaniny ubraniowe, które co prawda były mniej trwałe od lnu, ale za to mocniejsze od bawełny.

W czasie pierwszej wojny światowej pruską armię przyodziewano w ubrania z włókien pokrzywy.

Proces pozyskiwania włókna jest analogiczny do pozyskiwania włókien z lnu. Tyle że z lnu uzyskuje się dużo więcej włókna, dlatego też zaprzestano obróbki pokrzywy.

Fot. Archiwum własne

1. Pokrzywa

2. Włókno z pokrzywy

Ta nielubiana przez nas roślina, traktowana jak chwast, stała się tematem wiodącym imprezy plenerowej „Święto Ziół”, organizowanej przez skansen w Olsztynku. Co roku w połowie sierpnia zwiedzający mają okazję nauczyć się w skansenie rozpoznawać zioła i stosować je w kuchni czy w lecznictwie.

Pokrzywa jak warzywo

Pokrzywa jest jadalna. Przyrządza się z niej zupy w taki sposób jak ze szczawiu. Kiedyś powiadano, zwłaszcza wśród  biedoty, że w lecie z lada czego obiad się splecie. Dawniej pokrzywę traktowano bowiem jak warzywo. Obecnie tylko zwolennicy zdrowej kuchni przyrządzają sobie zupy i sałatki z jej młodych liści. Robi się także z niej piwo pokrzywowe.

Piwo pokrzywowe

Składniki:
● 250 g suszonej pokrzywy
● 50 g chmielu
● 20 g liści majeranku
● 5 cytryn
● 1,25 kg cukru
● 5 g kwasku cytrynowego
● 11 l wody
● 20 g drożdży

Wykonanie:
Zioła i pokrojone skórki cytryn zalać gorącą wodą i gotować przez 15 min., dodać sok z cytryn i kwasek cytrynowy, wymieszać, przecedzić i ostudzić do temp. 22-25 °C.

Dodać rozpuszczone w 1 szklance ciepłej wody drożdże i odstawić brzeczkę w lekko przykrytym naczyniu, napełnionym do 3/4 pojemności, na 3 dni.

Następnie przecedzić piwo przez płótno, wlać do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, szczelnie zamknąć zakrętkami metalowymi i odstawić do chłodnego miejsca na 7 dni.

Pić piwo o temp. 10-12°C.

Zupa pokrzywowa

Składniki:

● Młode pędy pokrzywy

● tłuszcz (olej, masło)

● rosół mięsny lub warzywny

● sos sojowy

● kawałki białego chleba

Wykonanie:

Drobno posiekaną cebulę poddusić na tłuszczu (masło, olej), zalać chłodnym rosołem mięsnym lub warzywnym, dodać drobno posiekane młode pędy pokrzywy (jedna filiżanka na talerz zupy), zagotować. Na koniec, mieszając, dodać jeszcze jedno jajko i trochę masła, sos sojowy i opieczone kawałki białego chleba.

Właściwości lecznicze

Pokrzywę stosuje się w leczeniu chorób reumatycznych. Smaganie świeżymi gałązkami parzy skórę, powoduje lekkie oparzenie i przekrwienie ale w ten sposób roślina rozgrzewa ciało i zmniejsza bóle. 

Z pokrzywy robi się napary lub mieszanki ziołowe. Można je kupić w aptekach i sklepach zielarskich.

Działanie pokrzywy:
- poprawia stan cery, paznokci i włosów nadając im piękny połysk
- oczyszcza organizm z toksyn kwasu moczowego
- wzmacnia układ odpornościowy
- ma działanie antybakteryjne i antywirusowe
- liście mają działanie przeciwalergiczne i oczyszczają zatoki, dlatego herbata z pokrzywy jest zalecana podczas leczenia kataru siennego
- wpływa na emisję enzymów z trzustki, przez co obniża poziom cukru we krwi
- dostarcza dużo żelaza co przeciwdziała niedokrwistości, anemii i słabemu krzepnięciu  krw. W efekcie zwiększa ilość hemoglobiny i erytrocytów we krwi, co przekłada się na lepsze krążenie i wydolność fizyczną
- wykorzystywana jest do leczenia prostaty i zapaleń dróg moczowych
- wspomaga trawienie poprzez pobudzenie żołądka do emisji soków trawiennych
- zapobiega wrzodom żołądka i jelit
- pomaga pozbyć się flegmy z narządów oddechowych i oczyszcza zatoki
- przeciwdziała schorzeniom wątroby i dróg moczowych

Inne zastosowania pokrzywy

Pokrzywa jest bogata w żelazo i związki mineralne. Kto uprawia swój ogródek, warto by przygotował gnojówkę pokrzywową. Gnijąca pokrzywa daje nieprzyjemny zapach, ale za to dobrze użyźnia ziemię. 

Fot. Archiwum własne

1. Gnojówka z pokrzywy

2. Pokrzywa

Podlewamy gnojówką rośliny, dzięki temu przyspieszamy ich wzrost.

Pokrzywa odstrasza owady i działa przeciwgrzybicznie. Można ją więc porozkładać w domu np. na parapetach. Pokrzywa też dobrze konserwuje żywność.  Można zawijać w nią świeże mięso i ryby, np. będąc w podróży z wakacji.  

Wierzenia związane z pokrzywą

Znany ludoznawca Oskar Kolberg pisał, że w polskiej tradycji ludowej chroniono domostwa podczas nawałnicy, burzy i grzmotów poprzez okadzanie ich święconymi wianeczkami z pokrzywy.

Dla ochrony domów przed demonami zawieszano wiązki pokrzyw w noc świętojańską. W tym też czasie okadzano krowy pokrzywami, by ustrzec je przed wiedźmiami i innym złem.

Wierzono poza tym, że liść pokrzywy włożony pod podeszwę buta chroni przed zmordowaniem w tańcu i chodzeniu dalekim.

Pokrzywa miała też zapewnić narodziny męskiego potomka, o ile mąż w tajemnicy przed żoną umieścił pod jej łożem wiązkę pokrzyw zerwaną w pełnym słońcu.

Pokrzywy święcono podczas Bożego Ciała i podczas Matki Boskiej Zielnej. Na Kresach Wschodnich na polach zasianych zbożem smagano pokrzywami dziewczęta, by zapewnić urodzaj.

W Prusach wiązkę pokrzyw podrzucano 1 maja w oknach dziewcząt, których obyczaje chciano w ten sposób potępić jako nazbyt lekkie (szanowanym i lubianym tego dnia wręczano konwalie). Pokrzywy wręczano także zrywając związek.

Co zrobić z pokrzywy 
 

Zobacz też:

Zalety ziół

Szkoła ziół

Medycyna ludowa

Zioła w kuchni

Ogródki przydomowe

Dzień ziół