2015-04-11 Koronki koniakowskie

Największa koronka koniakowska świata została zaprezentowana w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Serweta ma 5 m średnicy. Składa się z ponad 8 tys. motywów. Do jej powstania zużyto ponad 50 km nici bawełnianych, tzw. kordonka.

Pracowało nad nią pięć miesięcy aż pięć koronczarek z Koniakowa.

Obecnie jest to największa wykonana ręcznie serweta na świecie, dzięki czemu znalazła się w Księdze Rekordów Guinessa.

Fot. Archiwum własne

Koronka koniakowska z Księgi Guinessa - wystawa w PME

Zaprojektowała serwetę Marta Haratyk, która tworzyła ją wspólnie z córkami Danutą Krasowską, Renatą Krasowską, Mariolą Legierską i przyjaciółką Urszulą Rybką.

Serweta jest własnością ośrodka kultury w Istebnej. Tam można ją oglądać, za wyjątkiem dni, w których wystawiana jest na innych wystawach.

Tradycja tworzenia koronek koniakowskich sięga ponad 100 lat. W regionie nazywają je kóniokowskimi różićkami.

Jak mówią twórczynie warsztat koronkarski mieści się w niewielkim pudełku tekturowym lub drewnianej skrzyneczce. Znajduje się tam zawsze kilka szydełek – domowej roboty i zakupionych w sklepie oraz nici. Przechowuje się w nim również gotowe motywy zdobnicze, które wykonuje się je pojedynczo a potem się je spina, łączy się np. w serwetę.

Fot. Archiwum włane

1. Warsztat koronkarski

2. Warsztat koronkarski: nici, szydełka i nożyki

Najważniejszy element szydełka to haczyk, który musi być tak zakrzywiony, aby można było swobodnie nabierać nici. Najlepszy jest wtedy, gdy ma niewielkie zakrzywienie (najlepszy jest cieniutki) i nie jest za ostry. 

Koronki koniakowskie są wykonywane z nici bawełnianych białych lub kremowych przywożonych z Turcji. Zdaniem koronczarek są one najlepsze. Są praktyczne w praniu, krochmaleniu. Pięknie układa się każdy zrobiony z tych nici motyw zdobniczy.

Fot. Archiwum własne

1. Koronczarki prezentują serwetę koniakowską

2. Jeden motyw zrobiony z różnych nici - im cieńsze, tym mniejsze motywy

3. Tworzenie serwet zaczyna się od środeczka...

4. Motywy koniakowskie

Najpiękniejsze serwety powstają z cienkich nici. Jednakże tylko nieliczna grupa koronczarek wykonuje koronki z bardzo cienkich nici, bo nie wszystkie mają takie umiejętności. Kunszt koronczarki widać wtedy, gdy twórczyni wymyśli nową kompozycję i nada koronce ciekawy kształt.

Motywy zdobnicze wykonuje się pojedynczo. Bez liczenia oczek żaden nie wyjdzie. Twórczynie czerpią wzory z otaczającego świata.

Fot. Archiwum własne

Prace Beaty Legierskiej, niezwykle uzdolnionej twórczyni  - wystawa w PME

W serwetach odnajdziemy łąkę pełną kwiatów (np. dzwonki, śnieżynki, winogron z listeczkami, kwiatek z drobnymi dziurkami), świat przyrody (ślimoki, ślimoćki, pajączki, gynsi pompki, muszki), las, ogród, drzewa (np. szyszka, dębowe listki, jabłecznik, gałązki wiśni, różnego rodzaju listki), przedmioty (np. drabinki, kółeczka, serduszka, krzyżyk, łańcuszki, wiatraczki, podkówki), kosmos (np. księżyce, półksiężyce, gwiazdki).

A tak się to wszystko zaczęło: Jedna dziewczyna z Istebnej służyła w młodości w Cieszynie, tam nauczyła się heklować (szydełkować) "pańskie" koronki wokół obrusów na stół. Potem wyszła za mąż do Koniakowa na Rzawkę ok. 1894 r. i zaczęło robić heklowane czółka do czepców....

Obecnie bardo nieliczne koronkarki potrafią wykonać na szydełku czepiec, składający się szydełkowej siateczki i misternej koronki.

Fot. Archiwum własne

Czółka do czepców - wyk. Beata Legierska

Współcześnie młode kobiety - nawet te, które posiadły umiejętności szydełkowania nie garną się do tej pracy. Wybierają łatwiejszy zarobek. Aż trudno sobie wyobrazić, że w przyszłości będzie istniał Koniaków bez heklowania.  

Jak powstaje koronka koniakowska

Zobacz też:

Jak robić frywolitkę

Koronka klockowa

Koronka szydełkowa

Nauka frywolitki

Koronka siatkowa

Koronka klockowa

Koronka Bobowa

Mistrzyni frywolitki

Dworska koronka