2015-08-16 Wieniec dożynkowy

Wieniec z kłosów dojrzałego zboża, w kształcie korony uwity na żniwa ostatku, jest pięknym symbolem plonów rolniczych i pracy rolnika – koroną, która na niwie skropionej jego potem wyrósłszy, ma zdobić przez cały rok mieszkanie gospodarza – napisał Zygmunt Gloger, opisujący tradycje ludowe.

Fot. Archiwum własne

Wieniec żniwny - pokaz w Parku Etnograficznym we Wdzydzach Kiszewskich

Wieniec z żyta i pszenicy zawsze niesie dziewica, co zresztą jest nawiązaniem do każdego wianka, jako symbolu dziewictwa. Ale wspaniały wieniec dożynkowy może nieść ta tylko, która okazała się najdzielniejszą z sierpem w dłoni, była najpierwszą żniwiarką w trakcie żniw.

Ta tylko, która przodowała na polu pracy, zwana stąd przodownicą, może nieść na czele żniwiarzy wieniec z pola. Jej cnota i zasługa zostają dziś razem uwieńczone koroną z bujnych kłosów i polnych kwiatów.

Symbol wieńca żniwnego jest wspólny dla całego narodu. W różnych okolicach spotykamy tylko pewne odmiany, ale rozmaitość owa na tle rodzimego kolorytu składa jeden piękny obraz, jak harmonijnych siedem barw składa się w jeden łuk tęczy – tak pięknie opisał Zygmunt Gloger tę polską wieńcową różnorodność.

Korowód żniwny niosący wieniec żniwny również był przyodziany w kwiaty, wieńce, kłosy. Dziewczęta wkładały wieńce uwite z kłosów na głowy, a między nimi przodownice niosły na głowie wysokie, okazałe, stożkowate, kłosiste korony, uwite zwykle na dwóch krzyżujących się pałąkach, przystrojone w suto w kwiaty, a często w pierniki, orzechy, jabłka, świecidełka i czerwone wstążki.

W niektórych wsiach przywiązują na sznurku do wianka placuszek – symbol dostatku, który żniwiarze z pola do domu wnoszą.

Fot. Archiwum własne

1. Wieniec żniwny

2. Metalowa podstawa korony, dawniej była drewniana

Idzie korowód do domu pana i śpiewa pieśni żniwne. Pieśń dożynkowa, złożona z oddzielnych luźnych zwrotek, ma jeden wspólny refren na obszarze całego kraju.

Plon niesiem, plon,
W jegomości dom,
Bodaj zdrowo plonowała,
Każda kopa sto korcy dała!

Wieniec żniwny było wręczany dziedzicowi w progu jego domu, a on w zamian sprawiał sutą ucztę dla żniwiarzy. Bawili się wszyscy do późnej nocy. Na dziedzińcu przed dworem były ustawione stoły z jadłem dla kmieci i zawieszone na drzewach latarnie.

Zabawę rozpoczynał dziedzic, biorąc przodownicę do tańca, po niej zatańczył z poważną gospodynią, a pani zaś z najpoważniejszym z gospodarzy.

Jak zrobić wieniec żniwny