2014-09-04 Wieńcowe na Kujawach

Kończy się lato i prace związane ze zbiorem zbóż, zwłaszcza żyta i pszenicy, dających chleb. Czas więc na dożynki. W skansenie w Kłóbce odbędzie się już ostatni w tym sezonie festyn folklorystyczny z cyklu „Z życia dawnej wsi” pt. „Dożynki na Kujawach".

Fot. Archiwum muzeum

 Zakończenie ciężkiej pracy na polu obchodzono od wieków bardzo uroczyście, a obrzęd ten w zależności od regionu zwano dożynkami, wieńcowym lub okrężnym.

Na Kujawach święto plonów nazywane było najczęściej wieńcowym, od wieńca plecionego ze świeżych zbóż. Według wierzeń ludowych był on symbolem płodności ziemi. Uroczystości żniwne, dawniej przepełnione magią, przetrwały do dziś jako imprezy o charakterze masowym i rozrywkowym.

Obrzędy te były podziękowaniem za obfite plony i wyrazem wiary, że powtórzą się w następnych latach.

Dożynki organizował dziedzic we dworze lub najbogatsi gospodarze. Na Kujawach, po zżęciu zbóż, wiązano mały snopek, który strojono kwiatami. Snopek ten, zwany pępkiem, zanoszono do dworu jako znak zakończenia prac w polu.

Głównym elementem był wieniec. Kobiety wiły go ze zboża, dekorowały kwiatami i wstążkami.

Na Kociewiu i w Borach Tucholskich wieniec niosła na grabiach na przedzie orszaku przednica. Za nią podążali kosiarze z kosami udekorowanymi kłosami, wstążkami, zbożem i chusteczkami.

Na Kujawach na ziemi chełmińskiej w wieńcu na głowie szła do dworu przodownica, której towarzyszyli wszyscy pracujący przy żniwach.

Wieniec ofiarowywano dziedzicowi, śpiewając:

Wyrosła bieliczka na odłogu,

Skończyli żniwa, chwała Bogu.

Plon niesiemy, plon

Wielmożnemu Panu w dom.

Dziedzic przechowywał wieniec do następnych dożynek. Ziarno wykruszone z wieńca używano do pierwszych zasiewów, jako zapowiedź dobrych plonów w roku następnym.

Dożynki kończyły się poczęstunkiem - wódką, plackiem, kawą oraz taneczną zabawą.

Program festynu w skansenie będzie rozrywkowy, ale w kontekście dawnych obyczajów.

Zaprezentowane zostanie widowisko „Wieńcowe na Kujawach” oraz pieśni i tańce kujawskie w wykonaniu Zespołu Folklorystycznego „Kujawy Bachorne Nowe” z Osięcin, widowisko „Pympek” przygotowane przez Teatr Obrzędowy „Borowioki” z Babiaka oraz pokaz dawnych tańców dziecięcych w wykonaniu Zespołu Regionalnego „Mały Babiak” z Babiaka.

Na terenie zagród odbędą się pokazy tradycyjnych prac rzemieślniczych, domowych i gospodarskich. Będzie można zobaczyć m.in. wyrób masła w kierzance, szatkowanie kapusty, tłoczenie oleju, młócenie cepami, oczyszczanie ziarna w wialni, jego otłukiwanie w stępie i mielenie mąki na żarnach.

Fot. Archiwum muzeum

1. Ubijanie masła

2. Szatkowanie kapusty

Jak zawsze, wzdłuż wiejskiej drogi w skansenie ustawione będą stragany z wyrobami sztuki ludowej, rękodzieła i dobrej tradycyjnej kujawskiej kuchni. Najmłodsi uczestnicy festynu wezmą udział w warsztatach plastycznych oraz nauce kaligrafii w dawnej szkole.

Zobacz też:

Żniwa na Podlasiu

Żniwa na Kujawach

Żniwa na Podlasiu

Żniwa z lat 50-tych

Obrzędy żniwne

Święto Plonów

Wieniec dożynkowy