2016-09-03 Domy mazurskie

Budownictwo mazurskie kojarzy się z polską ludnością, ale technika obróbki i kształtowania drewna została zaczerpnięta z technologii niemieckiej. Wielu architektów wzorowało się na budownictwie mazurskim, przede wszystkim publicznym: karczmach, szkołach, leśniczówkach, schroniskach młodzieżowych.

Zachowało się wiele przykładów tego budownictwa. Pokazał je podczas odczytu w skansenie w Olsztynku architekt Piotr Olszak - pasjonat budownictwa ludowego.

- Przed II wojną światową projektowanie w duchu mazurskim, to był wiodący kierunek na Mazurach. Architekci (a czasami były to znane nazwiska) nie starali się na siłę swojego „ja” lansować, tylko szanowali tutejszą tradycję.

To piękno mazurskie musi w dalszym ciągu inspirować architektów, a raczej inwestorów, bo architekt zaprojektuje tak jak mu inwestor nakazuje - powiedział Piotr Olszak.

Fot. Archiwum własne

1.2.3. Model chałupy mazurskiej - skansen w Olsztynku

4. Chałupa mazurska z podcieniem - skansen w Olsztynku

Chałupa mazurska, pod względem konstrukcji, ale i wyglądu ma wiele wspólnego z chałupami sąsiednich Kurpi. Ściany budynków stawiano w układzie wieńcowym, czyli bal na bal, ze starannie obrobionych kloców, nigdy zaokrąglonych, zawsze prostokątnych.

Belki były tak starannie obrobione i połączone, że dzisiaj mimo iż od wybudowania najnowszych chat mazurskich minęło niemal 60 lat, szpary między belkami widać tylko z bliska.

Fot. Archiwum własne

Skansen w Olsztynku - chaty mazurskie

Regułą było malowanie ścian smołą drzewną a obecnie różnymi impregnatami, lub nawet przepalonym olejem silnikowym, co nadaje ścianom ciemny, wręcz czarny kolor.

Dachy domów mazurskich, obowiązkowo dwuspadowe, kryte są zazwyczaj dachówką holenderką, gdyż pod koniec XIX w. rząd pruski , ze względów pożarowych zakazał krycia strzechą.

Strzechy są więc tutaj bardzo rzadkie. Szczyty chałup często były ozdabiane deskami, układanymi w desenie, czasem były zwieńczone ozdobnie ciosanymi sterczynami.

Szczyty chałup mazurskich bywały wysunięte przed ścianę parteru na kilkadziesiąt centymetrów, i oparte na kilku ozdobnie ciosanych słupkach.

Powstał w ten sposób tak zwany dom z podcieniem szczytowym jedno z piękniejszych rozwiązań w budownictwie drewnianym. Niestety szacuje się że do dziś pozostaje ich tylko kilka, może kilkanaście.

Piękno budownictwa mazurskiego