2012-02-05 Nazwy miesięcy

Skąd się biorą nazwy 12 miesięcy? Ludowe przypowieści wyjaśniają pochodzenie. Niektóre nazywane są od zjawisk przyrodniczych, inne od czynności gospodarskich. Z niektórymi miesiącami łączą się przysłowia.

Styczeń

Otóż styczeń pochodzi od stykania się starego roku z nowym. Ale też styczeń w języku słowiańskim stydzeń lub studzeń znaczy studzić i ziębić. Styczeń jest więc miesiącem najtęższej zimy.

Luty

Luty ma nazwę od wielkich mrozów. Luty dawniej oznaczało srogi i okrutny czyli luty - od lodu jak kiedyś mówiono. Stąd przysłowia:

1. Spyta się Luty -

masz-li buty?

2. Kiedy Luty - obuj buty.

Marzec

Niektórzy mówią, że Marzec od Marca pochodzi, inni że od słowa marznąc. A oto przysłowia, które przypisano Marcowi:

1. W Marcu - jak w garncu.

2. W Marcu - zadrze brodę starzec (miesiąc zmienny jak zmienność uczuć starców).

3. Pojednana przyjaźń - by marcowy lód (o słabej i nietrwałej przyjaźni)

Według gospodarzy suchy Marzec najlepsze urodzaje zapewnia.

4. Suchy Marzec - mokry Maj,

    będzie żytko jako gaj.

5. Kto sieje groch w Marcu,

    będzie go gotował w garncu.

    A kto w Maju - w jaju.

Zobacz:

Topienie marzanny http://wiano.eu/article/805

Kwiecień

Kwiecień bierze swoją przyjemną nazwę od kwiecia strojącego o tej porze roku ziemię.

1. Na Kwiecień

    lada z czego wianek upleciem.

Miesiąc ten pociesza też gospodarzy, że bydło już karmy domowej nie będzie potrzebować. Paść się będzie na łąkach.

2. Przyjdzie Kwiecień,

    ostatek z gumna wymieciem.

Jeśli Kwiecień będzie ciepły i mokry, wtedy obfite urodzaje obecuje przysłowie:

3. Suchy Marzec, Maj niechłodny,

    Kwiecień mokry, rok niegłodny.

Maj

Maj może pochodzić od bogini łacińskiej Maji, nam kojarzy się z zielonością.

U starożytnych ludów była Maja bogini. Pierwszego dnia tego miesiąca oddawano jej cześć.

Słowianie przez pieśni i tańce zwykli witać wiosnę. Za Zygmunta Augusta jeszcze w niektórych okolicach ubrane mężatki na błoniu trzymawszy się za ręce tworzyły koło i pląsując słodko, nuciły lubej wiosny pochwały. Nie ma śladu, kiedy zwyczaj ten zniknął.

Miesiąc ten jest najpiękniejszy dla oka, ale u nas nie zawsze bywa ciepły. Maj ma jednak moc. W tym okresie lekarze zalecają zbierać zioła.

Zobacz:

Zielone światki (majenie) http://wiano.eu/article/1050

Zioła http://wiano.eu/article/730

Czerwiec

Czerwiec może pochodzić od słowa czerwienić się (jagody się czerwienią) lub też od słowa czerwi - pszczoła się rozradza czyli czerwi.

Czerwiec jest już miesiącem ciepłym, ale tu ciekawostka: w latach 1353 i 1362 o tej porze były jeszcze śniegi i zimna.

Niemniej z tym miesiącem wiąże się przysłowie:

Przed  św. Janem prosić o deszcz trzeba,

a po św. Janie i nieproszony pada.

Zobacz

Świętojańskie wianki http://wiano.eu/article/1092

Lipiec

Lipiec bierze swoją nazwę od drzewa lipowego, które w tym okresie kwitnie i dostarcza najlepszej żywności pszczołom. W drugiej połowie lipca niektórzy gospodarze zaczynają już miód podbierać.

Zobacz

Miodobranie http://wiano.eu/article/1126

Sierpień

Sierpień jest u nas miesiacem żniw i zbiorów, i na tę okoliczność od sierpa swoją nazwę wziął.

Zobacz

Żniwa w skansenie http://wiano.eu/article/1171

Wrzesień

Wrzesień bierze swoją nazwę od wrzosu, który w tym okresie po lasach kwitnie. Uważany jest za miesiąc, kończący porę letnią, także za najprzyjemniejszy, bo obfity w owoce i inne płody rolne.

Gdy nadejdzie Wrzesień.

wieśniak ma zawsze pełną stodołę i kieszeń.

Październik

Październik bierze nazwę od paździerza, które od lnu i konopi odpada. Paździerz są to zdrewniałe części suchych łodych lnu lub konopi, oddzielone od włókien.  W tym okresie poddawano len i konopie obróce - oddzielania zdrewniałych łodyg od włókien, z których powstawały nici do tkania płócien.

Zobacz:

Obróbka lnu http://wiano.eu/article/1260 

Listopad

Listopad bierze nazwę od opadłych liści. W tym czasie ze wszystkich drzew liście opadają lub wręcz opadły. Listopad jest wręcz dżdżysty, zimny a czasami wręcz mroźny. Bywa, że ma chwile łagodne, dni prawie do jego połowy nazywają się Babiem latem albo Marusikowem latem. 

Grudzień

Grudzień ma nazwę od zimy i grudy zimowej. Więcej w tym miesiącu bywa dni pochmurnych niż mroźnych a jasnych. Czasami ledwie kilka dni można naliczyć, w których słońce świeci.

(źródło: Oskar Kolberg)