2012-03-02 Pisanki tarnowskie

Konkurs na wykonanie pisanek  tradycyjnych  i współczesnych, palm wielkanocnych,  stołu wielkanocnego z regionu tarnowskiego, nowosądeckiego, limanowskiego i gorlickiego organizuje Małopolskie Centrum Kultury Sokół w Tarnowie.

Dzieci otrzymają nagrody rzeczowe, zaś dorośli pieniężne. Jakie będą to sumy, zależeć będzie od pozyskanych funduszy.

Organizatorzy zachęcają do udziału twórców ludowych, którzy podtrzymują tradycje pisankarskie w regionie. To dzięki ich pracom podziwiamy kunszt ozdabiania jajek, poznajemy zdobnictwo regionalne.

Pisanki tradycyjne mają być barwione w sposób naturalny, mogą być drapane lub pisane woskiem. Można je też oklejane  naturalnymi materiałami (słomką, kaszą, ryżem itd.). 

Fot. Archiwum MCK Sokół - Lucyna Witowska

Pisanki drapane

Pisanki oklejane  

Jajka barwiono na kolor:

- czarny w wywarze z kory dębu, olszyny;

- brunatny w łupinach orzecha włoskiego, igłach jodłowych;

- zielony w wywarze z młodego żyta, trawy, pokrzyw, jemioły, liści barwnika;

- żółtawy w wywrze z liści brzozy, olchy, jabłoni, suszonych kwiatów jaskrów polnych, rumianku, łupinach cebuli;

- różowy w soku z buraka,

- niebieski w wywarze z nasion malwy.

Aby podkreślić kolor gotowe pisanki pocierano szmatką nasączoną olejem.

W przygotowaniu pisanek współczesnych można użyć tworzyw
sztucznych i gotowych materiałów (kalkomanii, naklejek, mazaków, cekinów, guzików,  modelina, plastelina, itp. ...) .

Fot. Archiwum MCK Sokół

Pisanki malowane - Lucyna Witowska

W rejonie tarnowskim najstarszą i najpopularniejszą techniką ozdabiania jajek jest nanoszenie na białą skorupkę gorącego wosku za pomocą blaszanego lejka, szpilki lub gwoździa.

Używając tych dwóch ostatnich narzędzi uzyskuje się grubsze lub cieńsze łezki, zaś lejka – kreski jednakowej grubości.

Fot. Archiwum MCK Sokół - Lucyna Witowska

Pisanki nanoszone woskiem

Następnie jajko zanurza się w barwniku, a po wyciągnięciu z barwnika ściera się wosk. Tą metodą można uzyskać dwu lub wielobarwne tła.

Główna zasada polega na tym, aby jajka zanurzać w barwnikach w odpowiedniej kolejności tj. od najjaśniejszego koloru do najciemniejszego i po kolei odsłaniać poszczególne ornamenty woskowego wzoru.

Odmianą woskowej techniki jest zdobienie metodą wytrawiania koloru naturalnym kwasem, dla uzyskania wielobarwnego ornamentu na białym tle. Do wytrawiania kolorów używano kwasu kapuścianego, serwatki, barszczu, a obecnie najczęściej jest wykorzystywany ocet.

W regionie tarnowskim są znane także techniki zdobienia jajek, charakterystyczne dla innych regionów Polski, np. wyskrobywanie ornamentów. Na zafarbowanym jajku za pomocy ostrego narzędzia: nożyka, szpilki, brzytwy czy żyletki wydrapuje się wzory. Bardzo często są motywy roślinne. Technika ta daje możliwości wykonania bardzo misternych wzorów z efektem cieniowania.

Fot. Archiwum MCK Sokół - Lucyna Witowska

Pisanki drapane

Każdy z uczestników konkursu ma przygotować minimum pięć pisanek.

Palma wielkanocna ma być uwita wyłącznie z naturalnych materiałów. Wyklucza się użycie materiałów współczesnych: barwionych traw, sztucznych kwiatów, wstążek, drutów, taśm samoprzylepnych itp.

 W regionie tarnowskim zachował się zwyczaj robienia z palm kropideł do świecenia pól i krzyżyków, które wbija się w pola, ogrody warzywne, aby zapewnić sobie urodzaj, uchronić się przed gradobiciem i piorunami.

Wygląd stołu i stoiska wielkanocnego ma również nawiązywać do tradycji.

Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi 31 marca, impreza połączona będzie z kiermaszem wielkanocnym.

Karty zgłoszenia wypełnione dokładnie i czytelnie należy nadsyłać do 21 marca 2012 r. na adres:

Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ – Biuro Organizacyjne 
      w Tarnowie, Rynek 16, 33-100 Tarnów, e-mail: b.rompala@mcksokol.pl, tel./fax. (14) 626 07 61.

Zobacz też:

Baranki i pisanki http://wiano.eu/article/971

Lipskie pisanki http://wiano.eu/article/980

Pisanki i palmy http://wiano.eu/article/847

Urodziwe pisanki http://wiano.eu/article/850

Lubelskie pisanki http://wiano.eu/article/455

Pisanki z Kalisza http://wiano.eu/article/431

Jak zrobić pisankę http://wiano.eu/article/1001

Barwienie jajek http://wiano.eu/article/357

Kroszonki opolskie http://wiano.eu/article/1422