2012-11-21 Strój wilanowski

Strój, zwany dzisiaj, wilanowskim był noszony w zachodniej części Mazowsza zwanej Polnym – południe i południowy Zachód od Warszawy (m.in. wsie Wilanów, Służewiec, Powsinek, Powsin, Zawady, Błonie, Czerniaków, Ujazdów, Ołtarzew).  Obecnie część z tych wsi jest już wchłonięta przez Warszawę.

Nie zmienia to faktu, że i ten region może poszczycić się pięknym strojem ludowym i specyfiką swojego haftu, o czym nie wiedzą zapewne dzisiejsi mieszkańcy Wilanowa, Służewca czy Powsina.

Fot. Archiwum Pracowni Etnograficznej - Wojciech Major

Strój ze wsi Wilanów pod Warszawą

Strój wilanowski został zaprezentowany podczas Ethno Trends Show, imprezy zorganizowanej przez Pracownię Etnograficzną, po to by inspirować się sztuką ludową.

Stroje w tej części Mazowsza mogły się nieco różnić w kroju, w kolorystyce kobiecych i męskich okryć wierzchnich, ale były zawsze do siebie zbliżone.  

Bliskość Warszawy powodowała, że chłopi mieli gdzie sprzedawać swoje płody rolne. Posiadali więc gotówkę, za którą kupowali sobie tkaniny fabryczne.  Wcześniej  wytwarzali  – podobnie jak w innych regionach  – tkaniny lniane i wełniane (tzw. samodziały).

Fason i sposób przyozdabiania chłopi podpatrywali u mieszkańców Warszawy.

Mężczyźni przestali nosić ludowy strój już w drugiej połowie XIX wieku, kobiety dłużej trzymały się tradycji.

Charakterystyczna dla stroju męskiego jest sukmana. „W dni świąteczne chłopi Mazowsza noszą sukmanę niebieską, która dochodzi do kolan, z wyłogami i sznurkami koloru aramantowego” – napisał Oskar Kolberg.

Fot. Archiwum Pracowni Etnograficznej - Wojciech Major

Strój ze wsi Wilanów pod Warszawą

Pod spodem mają kamizelkę z sukna niebieskiego lub zielonego, obszytą na przodzie aksamitem czarnym lub białym. Spodnie są zawsze z płótna w paski. W pasie obwiązują się pasem czerwonym.

W dni robocze noszą sukmanę białą, czarną lub szarą. Koszula spada na spodnie i nogi są bose. Czapki mają niskie, w różnych kolorach i obszyte barankiem. Latem noszą kapelusz słomiany lub z wełny białej lub szarej – zwyczajnego kształtu.

Kobiety noszą spódnice w różnych kolorach, fartuch w kwiatki lub paski, gorset koloru jasnego, kaftan niebieski lub zielony. Na szyi mają kilkanaście sznurów korali i paciorków z bursztynów lub szkła kolorowego. 

Na głowę kobiety zamężne zakładają duży czepiec z białego tiulu, a dziewczyny chustki czasem białe, zwykle kolorowe z puszczonym z tyłu końcem. 

Koszule kobiece od końca XIX wieku szyto z bawełnianego płótna fabrycznego, są ściśnięte przy dłoni i wyłożone dość szerokim kołnierzem. Mogły być gładkie lub przystrojone haftem.

W stroju wilanowskim haftem zdobiono jedynie koszule kobiece (na przyramkach, niekiedy mankietach lub falbance wykańczającej rękawy) oraz chusty czepcowe.

Był to haft w całości wykonany jednym ściegiem – łańcuszkiem, najczęściej w kolorze czarnym, niekiedy ciemnobrązowym. Ponoć wzory te czerpano z żelaznych, wykutych przez kowali, ogrodzeń pałacu wilanowskiego.

Na koszuli haftowano różnorakie stylizowane kwiaty, niekiedy zakomponowane w lustrzanym odbiciu. Natomiast na chuście czepcowej haft umieszczano w jednym rogu, widocznym po jej wywiązaniu w czepiec. Motyw miał formę drzewka życia.

Zobacz też:

Stroje ludowe http://wiano.eu/article/1429

O strojach ludowych http://wiano.eu/article/1177

Stroje ludowe http://wiano.eu/article/810

Stroje ludowe http://wiano.eu/article/636

Strój sieradzki http://wiano.eu/article/1206

Strój biskupiański http://wiano.eu/article/1840

Stroje regionalne http://wiano.eu/article/1734
Strój wołomiński http://wiano.eu/article/1910