2014-06-03 Wycinanka łowicka

Wycinanka łowicka powstaje przez naklejanie kawałków kolorowego papieru - jeden na drugi w taki sposób, aby uzyskać cieniowanie barwnych kompozycji. Kwiaty łowickie mogą być zbudowane nawet z dziesięciu barw.

W latach 1930-tych były one zdecydowanie kontrastowe, obecnie przechodzą w barwy bardziej stonowane. Uzyskuje się w ten sposób efekt bardziej malarski aniżeli graficzny.

Fot. Archiwum własne

Współczesne wycinanki łowickie: ażury i koguty łowickie  

Obecnie bardzo popularne są koła ażurowe, niemal koronkowe w barwie czarnej, a dopiero na tę podstawę naklejane są kawałki kolorowego papieru.

Ażurowe koła nigdy nie przyjęły się na wsi. Zawsze były wykonywane jedynie dla odbiorcy miejskiego. Pierwsze takie wycinanki były wykonane w 1923 r. przez Anielę Chmielińską i Franciszkę Burzyńską.

Na ażurach są naklejane kwiaty, koguty lub pawie łowickie, motywy geometryczne.

Fot. Archiwum własne

1. Ażur łowicki

2. Kodry - scenki rodzajowe

Na potrzeby mieszkańców wsi wycinano tradycyjne gwiazdy kwiatowe. 

Tradycyjną wycinankę łowicką nakleja się na papier. W ten sposób powstają kodry – scenki rodzajowe, kodry kwiatowe, tasiemki i gwiozdy.

Takimi wycinankami wyklejano belki u sufitu i ściany izb. Jak to dawniej wyglądało można zobaczyć w skansenie w Maurzycach k. Łowicza. 

Fot. Archiwum własne

Izba łowicka w skansenie w Maurzycach

Wycinanka łowicka ma zachowaną symetrię. Uzyskuje się ją przez złożenie kartki papieru na pół – tak, aby powstała krawędź. Rysujemy na papierze ołówkiem, przy krawędzi, połowę kwiatka. Wycinany go i rozkładamy na pół, a potem naklejamy na papier.

Następnie wycinamy kolejne elementy, naklejając od największego do najmniejszego. 

W przypadku koła ażurowego papier składa się ośmiokrotnie. Wycinamy kogutki, kwiatki łowickie w układzie promienistym. Brzeg ażuru wykańczamy drobniutkimi ząbeczkami lub powtarzającym się motywem geometrycznym lub roślinnym.

Kodra jest w zasadzie rodzajem malowanki. Wykonywane jest obecnie na potrzeby miasta, na konkursy, wystawy, zamówienia różnych instytucji. Tematyka kodr jest przebogata – od pokazania zwyczajów i obrzędów po tematy społeczno-polityczne.

Fot. Archiwum własne

Wycinanki łowickie w Muzeum w Łowiczu

Tasiemka (tasiomka) przypomina wstążki, zakończone frędzlami. Wzorując się na tych wycinankach, pod koniec XIX wieku w fabrykach produkowano wstążki, o bogatej ornamentyce kwiatowej. Używano ich do wieńców ślubnych i czepców oczepinowych.

Fot. Archiwum własne

Wstążki do wieńców ślubnych - Muzeum w Łowiczu

W najstarszych wycinankach łowickich występowały motywy geometryczne: kropki, kółka, kreski, romby – także roślinne: abstrakcyjne drzewka i kwiaty, schematyczne lalki oraz ptaki i zwierzęta.

Obecne wycinanki nie wiele przypominają te dawniejsze.

Łowickie pasiaki na odzieży lalek pojawiły się w latach 1880-1890. Później też lalki przeobraziły się w realistyczne postacie.

Do najwybitniejszych wycinankarek należą:

- Franciszka Burzyńska z Błędowa,

- Jadwiga Klimkiewicz z Błędowa,

- Józefa Strycharska z Małszyc,

- Urszula Żaczek z Zielkowic,

- Elżbieta Żaczek ze Złakowa Borowego,

- Anastazja Bogusz z Łaźnik,

- Stanisława Bogusz z Łowicza-Korabki,

- Marianna Pietrzak z Łowicza,

- Maria Kołaczyńska z Retek,

- Justyna Grzegory ze Złakowa Borowego,

- Agnieszka Majer ze Złakowa Borowego

- Katarzyna Guzek z Jackowic,

- Marianna Sut z Gaju,

- Zofia Wiechno z Wierznowic.

Ich prace znajdują się w krajowych muzeach i w Paryżu.

Jak zrobić wycinankę łowicką

Zobacz też:

Łowickie wycinanki

Wycinanki w Łowiczu

Wycinanka kurpiowska

Jak wyciąć leluję

Gwiazda kurpiowska

Wycinanki w Łowiczu

Firanki z papieru

Święto wycinanki

Wycinanka sieradzka

Wycinanki