Biżuteria ludowa - Kolczyki z frywolitki

Kolczyki z frywolitki ze srebrnymi koralikami. Kolor czarny

cena:26,10zł

2014-07-21 Hafty Dolnego Śląska

Hafty Dolnego Śląska. Zdobiły strój, przywdziewany na terenach przeważającej części Dolnego Śląska. W męskim ubiorze wyszycia niekiedy zdobiły kamizelki. Haft biały zdobił zapaski i chustki, składane po przekątnej i zarzucane na ramiona.

Haft biały zachował się do naszych czasów m.in. dlatego, że miejscowi regionaliści, jeszcze w latach 30. XX wieku podejmowali próby rekonstrukcji stroju i organizowali kursy nauki haftu.

Stroje najpierw przestali nosić mężczyźni. W pierwszej połowie XIX wieku, odzież tradycyjną zarzuciły także kobiety. Najdłużej, bo do końca dziewiętnastego stulecia uchowała się ona w Karkonoszach i u ich podnóża, a ściślej w okolicach Szklarskiej Poręby. Z tym to obszarem jest związany też haft biały.

Fot. Archiwum Elżbieta Piskorz-Branekova

1. Haft biały o układzie pasowym z brzegu chustki

2. Haft na kamizelce męskiej

3. Haft z naroża zapaski

Motywy haftu
W haftach białych, wykonywanych białą nitką na płótnie lub batyście o tym samym kolorze, motywy były zakomponowane w trzech zespołach.

Pierwszy tworzyły ułożone pasowo szlaki z falistych linii z kropkami, kwiatkami i listkami lub owalnych albo okrągłych otworów wypełnionych siateczkami o różnych wzorach.

Do drugiego przynależały duże i rozbudowane kompozycje na planie zbliżonym do trójkąta. Tworzyły je kwiatowe bukiety osadzone w wazonach o esowato wygiętych uchach.

Trzecia grupa to małe bukieciki - najczęściej jeden lub kilka kwiatków na gałązce. Natomiast w hafcie wielokolorowym, kwiatowe motywy były niewielkie, delikatne w formie, a tworzyły je podłużne, ukwiecone i ulistnione gałązki.

Sposób haftowania
Hafty białe, w części ażurowe (ażur przekuwany i ażur wycinany) wykonywano nićmi bawełnianymi, natomiast płaskie, wielokolorowe nitkami jedwabnymi. W obu przypadkach praca nad nimi wymagała wielkiej wprawy, precyzji i kunsztu.

Hafty białe wykonywano ściegami atłaskowymi (płaskimi i wypukłymi), ściegami dzierganymi (dziergany właściwy i łańcuszek), ściegami za igłą (sznureczek). Natomiast wielokolorowe wyszycia powstawały przy użyciu ściegów atłaskowych - płaskich i wypukłych.

Rys. Elżbieta Piskorz-Branekova

Ściegi:

1. atłasek

2. sznureczek

3. atłasek prosty

4. dziergany

5. łańcuszek

Jakie części stroju ozdabiano
Hafty wyszywano na widocznych częściach ubioru, zgodnie ze stałymi zasadami, umieszczano je w miejscach najbardziej wyeksponowanych.

W haftach białych motywy o układzie pasowym były rozłożone wzdłuż trzech boków zapaski i dwóch chustki. Duże kompozycje kwiatowe eksponowano na dwóch narożach zapaski i jednym rogu chustki, natomiast małe „rozsypane” były rytmicznie na całej powierzchni zapaski w częściach nie ozdobionych uprzednio haftem.

Wielokolorowe wyszycia przyozdabiały wyłącznie przody męskich kamizelek, widoczne z pod żupana. Większe kompozycje wyszywano wzdłuż ich krawędzi, małe rozłożone rytmicznie na ich pozostałej powierzchni.

Elżbieta Piskorz-Branekova

Do pobrania

1. Rysunek z haftu z naroża zapaski

2. Rysunek małego motywu zapaski

3. Rysunek z haftu z kamizelki męskiej

Nauka haftu dla początkujących

Warto wiedzieć:

żupan - długie sięgające prawie do kostek okrycie wierzchnie z rękawami, szyte z granatowego, czarnego, niekiedy tylko brązowego sukna. Z prostymi przodami i dwuczęściowym wykładanym kołnierzem. Zgodnie z miejscową modą nigdy nie zapinane mimo, że posiadało guziki.

Zobacz też: