2015-08-25 Tabaka na Kaszubach

Zwyczaj zażywania tabaki na Kaszubach był bardzo powszechny. Tabakę traktowano jako środek leczniczy, podawany nawet kobietom i dzieciom. Można ją było kupić w każdym sklepie lub karczmie. Ale najlepsza była robiona własnoręcznie, w domu według pilnie strzeżonej przez gospodarza receptury.

Tabakę przyrządzało się z wysuszonego tytoniu. Musiał być on bardzo suchy, grubsze części liści przypalano. Wysuszone liście tytoniu kruszono i wsypywano do donicy przypominającej makutrę, tzw. kachli, w której rozcierano je za pomocą drewnianej, jałowcowej pałki zwanej tabacznikiem lub mielokiem.

Fot. Archiwum własne

1. Kachla do ucierania tytoniu

2. Tabakiera z rogu krowiego

3. Stoisko handlowe z tabakierkami i tytoniem

4. Różne rodzaje tytoniu

W czasie mielenia dodawano różne i w różnej ilości zioła, owoce np. liście mięty, owoce jałowca, rumianek, liście wiśnie, porzeczki lub chrzanu. Dla zwiększenia mocy dodawano strąki bobu.

Po starciu proszek przesiewano przez sito. Aby zwiększyć moc i lepkość tabaki zaprawiano ją alkoholem: spirytusem, wódką lub koniakiem.

Sygnałem do spożycia tabaki był zwrot: „Chceme le so zażëc”.

Zapraszający najpierw sypuje sobie porcję, a później częstuje towarzyszy. Szczyptę tabaki sypie się z tabakierki przez niewielki otworek do zagłębienia w nadgarstku i mocno wciąga nosem.

A potem… kicha, dzięki czemu oczyszcza się nos. Kichającemu życzy się Boże daj zdrowie.

Najbardziej charakterystycznym na Kaszubach rodzajem tabakiery jest rożek, który wyrabia się z pustych rogów krowich. Kaszubi posiadanie tabakierki uznawali za oznakę męskości.

Obecnie rzemiosło, które zajmuje się obróbką rogów, jest już na wymarciu. Już tylko w nielicznych warsztatach wyrabiają tabakierki.

Na Jarmarku Wdzydzkim w skansenie we Wdzydzach Kiszewskich można było przyjrzeć się kachli, poucierać tobacznikiem tytoń, a potem zażyć własnoręcznie utartej tabaki. Tabakierki i tabaki można było nabyć na stoisku handlowym.