2016-05-18 Sztuka huculska

NASZ PATRONAT. Wystawa „Bartky, tibiwky, zgardy” – jest pierwszą prezentacją kolekcji huculskiej sztuki ludowej podarowanej w 2015 r. do zbiorów Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu przez Andrzeja Szczepkę.

Wśród 250 przekazanych zabytków znalazły się m.in. malowane ceramiczne naczynia, drewniane przedmioty inkrustowane macicą perłową i koralikami, biżuteria i elementy stroju huculskiego.

Fot. Archiwum muzeum

1. Kilim huculski

2. Torba ze stroju ludowego    

3. Torba ze stroju ludowego

4. Dziadek do orzechów

Huculszczyzna to region w Karpatach Wschodnich, położony na zachodniej części Ukrainy, na obszarze Karpat Wschodnich, w widłach Prutu, Czeremoszu i Cisy, u stóp Czarnohory i Gorganów – obejmuje część Pokucia i Bukowiny.

Huculszczyzna niczym metaforyczna Atlantyda zaciekawia i fascynuje, także współczesnych - wyjaśnia Elżbieta Berendt, kierownik Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu. Zagadkowa ze względu na wciąż niewyjaśnione pochodzenie swoich mieszkańców, kult przodków, przesyconą magią obrzędowość i baśniowość, która przenika życie codzienne. Niezmiennie atrakcyjna, zważywszy na barwny folklor, stroje i rękodzieło.

Kolekcję podarowali Muzeum Etnograficznemu Andrzej Szczepka i jego żona Ewa Załęska-Szczepka (wnuczka najmłodszej siostry Władysława Reymonta, Heleny. Wspólnie z mężem są właścicielami rodzinnego domu pisarza w Prażkach).

Decyzja o powierzeniu tej kolekcji wrocławskiemu Muzeum Etnograficznemu nie była przypadkowa i wiąże się z sentymentem Andrzeja Szczepki do Wrocławia.

W 1980 r. właśnie w tym mieście kupił na giełdzie staroci swój pierwszy eksponat. Było to, pochodzące z Pokucia na Huculszczyźnie, drewniane pudełko zdobione koralikami. Dla kolekcjonera istotną rolę odegrał również fakt, że po wojnie we Wrocławiu zamieszkało wiele osób z Lwowa i Kresów Wschodnich.

Zdecydowana większość przekazanych muzealiów pochodzi z pierwszej połowy XX w. Najbardziej popularnym, cenionym i poszukiwanym wyrobem z terenów Pokucia i Huculszczyzny była oryginalna ceramika, charakteryzująca się wyjątkowym wzornictwem, kolorystyką i techniką wykonania.

Fot. Archiwum muzeum

Dzban - ceramika huculska

Najstarsze w zbiorze ceramiki są dwa eksponaty, datowane na koniec XIX w. – majolikowy wazon z maszkaronem i dekoracyjny talerz – podkreśla kurator wystawy Dorota Jasnowska. Pierwszy z nich jest interesujący ze względu na nietypową dla huculskiej stylistyki, formę i zdobnictwo.

Drugi został natomiast ozdobiony barwnie namalowanym, rytym ornamentem o geometrycznych i roślinnych formach.

Zainteresowanie mogą również wzbudzić gliniane malowane figurki przedstawiające Hucułkę i Hucuła, ubranych w charakterystyczne krótkie kożuszki bez rękawów.

Na wystawie będzie także można zobaczyć przedmioty drewniane. W zdecydowanej większości wykonano je rzemieślniczo w 1. połowie XX wieku technikami:

- strugania bądź tłoczenia, najczęściej z drewna jaworu, śliwy lub gruszy, bogato zdobione inkrustacją (technika polegająca na wykonywaniu wgłębień w podłożu i wklejaniu w nie odpowiednio przyciętych płytek z różnych materiałów, np. drewna, kości słoniowej, metalu, masy perłowej, kolorowych kamieni, złota itp.),

- często także intarsją  (technika zdobnicza polegająca na tworzeniu obrazu przez wykładanie powierzchni przedmiotów drewnianych, zwłaszcza mebli, innymi gatunkami drewna, czasem podbarwianymi, bejcowanymi lub podpalanymi,

- albo ornamentem snycerskim – mówi Jacek Bohdanowicz, kustosz w Dziale Kultury Technicznej Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu.

Fot. Archiwum muzeum

Drewniane pudełka

Mniej liczną grupę stanowią zabytki metalowe, odlewane z mosiądzu, wycinane z blachy mosiężnej lub nią okuwane, inkrustowane, przeważnie zdobione dekoracją stempelkową, rzadziej rytowaniem.

W podarowanej Muzeum kolekcji Andrzeja Szczepki znajdują się też pewne elementy stroju huculskiego – biżuteria oraz ozdobne pasy noszone zarówno przez kobiety, jak i przez mężczyzn.

Fot. Archiwum muzeum

Biżuteria huculska

Świadomi jesteśmy, że powierzono nam efekt wielu lat kolekcjonerskich poszukiwań – naznaczonych pasją i wzruszeniem, które towarzyszy pozyskiwaniu rzeczy oryginalnych i pięknych, a nawet swoistą czułością, jaka zawsze łączy kolekcjonera i gromadzone przez niego rzeczy – powiedziała Elżbieta Berendt.

Ten rodzaj szczególnej więzi pomiędzy człowiekiem i zabytkiem jednakowo rozpoznają u siebie kolekcjoner i muzealnik.

Wystawie, która potrwa do 14 sierpnia br., towarzyszy katalog Bartky, tabiwky, zgardy…. Huculiana z kolekcji Ewy Załęskiej - Szczepki  i Andrzeja Szczepki.

Zobacz też:

Wieczór huculski

Ceramika huculska

Kafle huculskie

Malarze etnografowie

Łemkowie, Huculi

Ceramika huculska

Sztuka huculska

Urodziwe pisanki

Regiony\Huculszczyzna

Muzea i skanseny\Wrocław\muzeum etnograficzne