2015-03-09 Haft łowicki koralik

Łowickie hafty koralikowe. Około 1924 roku pojawia się w regionie łowickim nowa forma przystrajania stroju - haft  koralikowy. „Wynalazcą” tego sposobu zdobienia, zwanego od miejsca powstania „złakowską modą” był  Piotr Muras z Przemysłowa w parafii Złaków Kościelny.

Miejscowi żartobliwie nazywali go „Wyszywanym Piotrkiem”. Początkowo tylko on potrafił „wykładać paciorkami”, z czasem sztukę tę posiadły i inne hafciarki  ze Złakowa Kościelnego  i Borowego, a potem także   mieszkanki  innych wsi. 

Fot. Archiwum Elżbieta Piskorz-Branekova

 Haft na aksamitnym przodziku męskim

Motywy haftu
Motywy były wyłącznie roślinne, a ściślej kwiatowe ułożone pasowo lub w formie bukietów o różnej wielkości i strukturze.

Te kompozycje kwiatowe miały najczęściej układ swobodny, zwykle niesymetryczny. Wszystkie rodzaje motywów budowano z różnej wielkości kwiatów, przeważnie największym była róża. Natomiast kompozycje pasowe składały się najczęściej z jednego większego elementu kwiatowego otoczonego gałązkami, listkami i mniejszymi kwiatkami.

Kolorystyka tych wyszyć była bogata i urozmaicona, nie zawsze naturalistyczna. W doborze barw starano się przede wszystkim, by haft sam w sobie stanowił  jedność kompozycyjną i współgrał z barwą tła tkaniny na jakiej go wykonywano (najczęściej czarny aksamit) oraz kolorystyką pasiastej tkaniny samodziałowej kiecki i zapaski.

Fot. Archiwum Elżbieta Piskorz-Branekova

1. Haft na aksamitnym staniku kiecki

2. Haft na dolnej krawędzi kaftanika kobiecego

Sposób haftowania
Wyszywano paciorkami różnokolorowymi, zarówno matowymi jak i przeźroczystymi. Wzór, a właściwie jego kontur był najpierw rysowany na bibułce lub cienkim, miękkim papierze, mocowano go drobną fastrygą  do miejsca gdzie miał znaleźć  się haft.

Każdy płatek kwitu lub listek powstawały oddzielnie, wyszywano je nitką, na którą nawleczonych było jednocześnie kilka koralików.

Papier z konturem motywu pozostawał zwykle pod wyhaftowanym ornamentem, odcinano tylko jego wystające fragmenty.

Technika wykonywania haftu koralikowego przetrwała do chwili obecnej. Używa się go jednak dosyć rzadko, ponieważ  wykonywany jest zawsze ręcznie co wymaga czasu i wielkiego nakładu pracy.

Fot. Archiwum własne i Elżbiety Piskorz-Branekovej

Ściegi

1. mocowanie koralików

2. za igłą

3. sznureczek

4. stebnówka

Jakie części stroju ozdabiano
W stroju kobiecym haftem koralikowym ozdabiano: kiecki, zapaski, kaftaniki, rękawki i rodzaj getrów (osłaniających nogę od połowy łydki po kolano). W męskim wyszywano nim przodziki i rękawki. 

Na kieckach wyszycie rozmieszczano na obu przodach (motywy tworzyły lustrzane odbicie) i plecach staników, ponadto na pasach aksamitu, którymi obszywano doły kiecek.

Na stanikach wyszywano kwiatowe bukieciki, a na dolnych, aksamitnych  obszyciach hafty miały zawsze układ pasowy. Taki  sam jak wzdłuż trzech boków zapasek (fartuchów). 

Haft koralikowy bardzo często stanowił ozdobę damskich kaftaników (rozmieszczony pasowo najczęściej na ich przodach i wzdłuż dolnej krawędzi), ponadto  aksamitnych rękawków i getrów (kompozycja kwiatowa zajmowała dużą część  ich powierzchni) oraz aksamitne męskie przodziki (wyszyty na nich owalny bukiet umieszczano w ich górnej, widocznej z pod kaftana części).

Elżbieta Piskorz-Branekova

Do pobrania

1. Rysunek haftu z obszycia zapaski

2. Rysunek haftu z obszycia dolnej krawędzi kiecki

3. Rysunek haftu z dolnej krawędzi kaftanika kobiecego

4. Rysunek haftu z przodu kaftanika kobiecego 

Nauka haftu dla początkujących

Warto wiedzieć, że:

kiecka - spódnica z doszytym stanikiem, szyta z pasiastych tkanin samodziałowych (o różnej kolorystyce w zależności od okresu kiedy była używana). Przody i plecy stanika (wtedy gdy uszyty był z aksamitu) oraz pas aksamitu na dole spódnicy zdobione haftem płaskim lub koralikowym.
 
stanik - górna część kiecki krojona z trzech kawałków białego, bordowego lub najczęściej czarnego aksamitu, zdobiona haftem płaskim lub koralikowym.

Zobacz też:

Encyklopedia haftu - haft łowicki płaski

Encyklopedia haftu - haft łowicki ruski

Encyklopedia haftu - haft łowicki tzw. polskie szycie 

Encyklopedia haftu

Haft nasnuwany

Haft łowicki ręczny

Haft kujawski

Haft łowicki

Haft biskupiański

Haft kaszubski

Nauka haftu

Haft sieradzki

Haft kujawski

Haft kurpiowski

Haft kaszubski

Haft kujawski

Haft kujawski