2015-03-09 Łowicki richelieu

Łowicki haft richelieu, zwany też weneckim. Modę na zdobienie koszul kobiecych tym haftem wylansowały około 1925 roku Marianna Marczak ze wsi Lipnice w parafii Kocierzew i Stanisława Kotlarska z samego Kocierzewa.

Ten rodzaj zdobienia stał się bardzo szybko popularny w całej parafii kocierzewskiej. Wraz z rozwojem mody bywał niekiedy wzbogacany niewielkimi białymi wyszyciami wykonanymi haftem płaskim.

Poza granicami parafii kocierzewskiej zaczęto go powszechnie stosować dopiero po II wojnie światowej, często łącząc na jednej koszuli dwa różne zespoły motywów: biały haft richelieu i wielokolorowy haft płaski umieszczany zwykle na jej przyramkach.

Fot. Archiwum Elżbieta Piskorz-Branekova

1. Haft na rękawie koszuli kobiecej

2. Haft na serwetce

Motywy haftu
Brzegi rękawów i naroża kołnierzyków zdobionych haftem richelieu prawie nigdy nie były wykończone równo. Ich krawędzie wycinano w półkoliste lub trójkątne ząbki albo tworzyły je krawędzie graficznie zarysowanych motywów kwiatowych lub roślinnych.

Całą kompozycję, prawie zawsze wykonywaną białą nitką. Tworzyły ją schematyczne kwiaty i liście, których środki często wypełniano ażurowymi kompozycjami, płaszczyzny pomiędzy nimi zasnuwano dzierganymi przęsełkami.

Fot. Archiwum Elżbieta Piskorz-Branekova

 Haft na serwetce

Sposób haftowania
W regionie łowickim ręczny haft richelieu wykonywano przede wszystkim  na lnianym płótnie samodziałowym.

Skomponowany wzór przenoszono na tkaninę za pomocą kalki, a potem  zaznaczano go drobną fastrygą. Motywy i przęsełka haftowano ściegiem dzierganym, a po zakończeniu pracy zbędną tkaninę delikatnie wycinano.

Po 1935 roku powszechnym już było używanie przez Łowiczanki maszyn do szycia, zbiegło się to z zastąpieniem lnianych samodziałów fabrycznymi płótnami bawełnianymi.

Te dwa czynniki wpłynęły na zanik ręcznego haftu richelieu i zastąpienie go znacznie łatwiejszym i szybszym w wykonaniu haftem maszynowym.

Fot. Archiwum Elżbieta Piskorz-Branekova

Ściegi dziergane

Jakie części stroju ozdabiano
Haftem richelieu ozdabiano pierwotnie wyłącznie koszule kobiece o szerokich, nie wszywanych w mankiet rękawach. Wykonywano go wzdłuż ich krawędzi, początkowo wyszycie było skromne, a jego szerokość wahała się od 3 do 5 centymetrów.

Pod koniec lat trzydziestych ornament znacznie się poszerzył, osiągając niekiedy szerokość i  ponad 10 cm, a haftem zaczęto zdobić także kołnierzyki koszul.

Ponadto, szczególnie po upowszechnieniu się haftu richelieu w całym regionie łowickim częstym stało się także, że rękawy obok pasowego zdobienia na krawędzi zdobione były dodatkowo, umieszczonym w ich środkowej części (poniżej ramienia) motywem kwiatowym.

Z czasem haftami richelieu zaczęto powszechnie zdobić także ozdobną pościel, obrusy, wszelkiego rodzaju serwetki i bieliznę osobistą, najczęściej halki. 

Elżbieta Piskorz-Branekova

Do pobrania

1. Rysunek haftu z koszuli kobiecej

2. Rysunek haftu z rękawa koszuli kobiecej

3. Rysunek haftu z rękawa koszuli kobiecej

Nauka haftu dla początkujących

Warto wiedzieć, że

przyramki - płaty materiału łączące na ramionach przód i plecy koszuli, a od strony zewnętrznej także rękawy. Pełnią nie tylko funkcję konstrukcyjną wzmacniają także koszulę na ramionach. Zwykle widoczne spod innych elementów stroju, często ozdobione haftem.
 

Zobacz też:
Encyklopedia haftu - haft łowicki koralikowy

Encyklopedia haftu - haft łowicki płaski

Encyklopedia haftu - haft łowicki ruski

Encyklopedia haftu - haft łowicki tzw. polskie szycie 

Encyklopedia haftu

Haft nasnuwany

Haft łowicki ręczny

Haft kujawski

Haft łowicki

Haft biskupiański

Haft kaszubski

Nauka haftu

Haft sieradzki

Haft kujawski

Haft kurpiowski

Haft kaszubski

Haft kujawski

Haft kujawski